Rak jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie
Udostępnij na:
Rak jajnika stanowi przyczynę największej liczby zgonów ze wszystkich nowotworów ginekologicznych. Na jego rozwój najbardziej narażone są kobiety po 50. roku życia. Choroba najczęściej rozpoznawana jest w późnym stadium zaawansowania. Odpowiada za to jej bezobjawowy przebieg na początkowym etapie.
Spis treści
Pierwszym krokiem w diagnostyce raka jajnika jest wywiad lekarski połączony z badaniem ginekologicznym i USG. Chorą na raka jajnika zajmuje się lekarz ginekolog-onkolog lub onkolog kliniczny. Dowiedz się więcej o tej podstępnej chorobie – czynnikach ryzyka, objawach, rozpoznaniu.
Rak jajnika – co to za choroba?
Nowotwór jajnika jest jednym z najczęstszych nowotworów narządów rodnych kobiety. Wyróżnia się dwa jego rodzaje: nabłonkowy i nienabłonkowy, przy czym ten pierwszy jest częściej rozpoznawany. Rozwija się z nabłonka, który pokrywa jajnik, i z jego podścieliska. Biorąc pod uwagę rokowanie i wzrost, rak jajnika podzielony został na dwa typy.
Typ I rozwija się z nowotworów łagodnych lub o granicznym stopniu złośliwości. Ma postać wyraźnego guza, a po dłuższym czasie stwierdza się jego obecność w otrzewnej. Rokowanie jest nieco bardziej pomyślne w porównaniu z typem II. Wykrywany jest częściej na początkowym etapie.
Typ II występuje częściej niż I. Od początku ma charakter złośliwy. Nierzadko nie stwierdza się w jajniku wyraźnego guza. Rak szybko rozwija się w otrzewnej. Ma złe rokowanie, zazwyczaj rozpoznaje się go w mocno zaawansowanym stadium.
Czynniki ryzyka raka jajnika
Zachorowalność na raka jajnika gwałtownie wzrasta w okresie pomenopauzalnym. Lista czynników ryzyka tej choroby jest dość długa. Wśród jej determinantów znajdują się m.in.:
- stymulacja owulacji,
- niepłodność, nierództwo,
- endometrioza,
- nakłuwanie jajnika podczas pobierania oocytów,
- nadmierna masa ciała,
- nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2,
- stan po radioterapii stosowanej w obszarze miednicy mniejszej w związku z leczeniem innych nowotworów,
- hiperestrogenizm (nadmiar estrogenów),
- hiperandrogenizm (nadmiar androgenów),
- choroba Lyncha (charakteryzuje się współwystępowaniem z rakiem jelita grubego innych nowotworów złośliwych),
- nikotynizm.
Na raka jajnika narażone są bardziej kobiety, których bliscy chorowali na raka jajnika, ale i na raka piersi, macicy, jelita grubego lub odbytu. Ryzyko wystąpienia raka jajnika zmniejszają: antykoncepcja hormonalna, okluzja jajowodów, wycięcie jajników i jajowodów, wycięcie macicy i karmienie piersią.
Zobacz także: Ból brzucha – przyczyny, badania i leczenie
Objawy raka jajnika
Rak jajnika ma początkowo bezobjawowy przebieg i dlatego wykrywa się go zwykle w zaawansowanych stadiach. Dolegliwości dają o sobie znać, zazwyczaj dopiero gdy zmiana ma kilka cm. Najczęściej zgłaszanymi objawami są: krwawienia z pochwy, ból w podbrzuszu, problemy z oddawaniem moczu, ucisk wywierany na narządy sąsiednie (drogi moczowe, układ pokarmowy), uczucie ciągłego zmęczenia. Chorobie towarzyszą objawy gastryczne, takie jak: wzdęcia, powiększenie obwodu brzucha, uczucie pełności, zaparcia lub biegunki, odbijanie. U osób z zaawansowanym rakiem jajnika poza obecnością guza w jajniku może występować płyn w jamie brzusznej lub opłucnej. Poza tym stwierdza się podwyższone stężenie antygenu CA-125.
Profilaktyka raka jajnika
Nie ma skutecznych badań profilaktycznych w kierunku raka jajnika. Zaleca się prowadzenie prozdrowotnego trybu życia, ograniczenie czynników ryzyka, regularne wizyty ginekologiczne. Jajniki kontroluje się, wykonując USG przezpochwowe. Kobiety o podwyższonym ryzyku wystąpienia raka jajnika (obciążony wywiad rodzinny) powinny poddać się badaniu genetycznemu na mutacje genów BRCA1 i BRCA2. Z uwagi na duże ryzyko zachorowania na raka jajnika u nosicielek tych mutacji zaleca się obustronne wycięcie przydatków po zakończeniu planów rozrodczych.
W jaki sposób rozpoznawany jest rak jajnika?
Guzy jajnika rozpoznaje się na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego, ginekologicznego dwuręcznego, które powinno ocenić położenie, wielkość i konsystencję przydatków, oraz badania per rectum. Lekarz może zlecić badanie krwi w kierunku markerów nowotworowych CA-125. To substancja wytwarzana przez komórki raka jajnika, ale i przez niektóre prawidłowe tkanki. Wysoki poziom CA-125 może być oznaką raka jajnika, ale nie potwierdza diagnozy.
Badanie ginekologiczne należy uzupełnić oceną ultrasonograficzną. U pacjentek z podejrzeniem raka jajnika pierwszym badaniem obrazowym powinno być USG brzucha. Zaleca się połączenie USG przezbrzusznego i przezpochwowego oraz uzupełnienie ich o badanie dopplerowskie. Badanie ginekologiczne pozwala na wykrycie guza na późniejszym etapie rozwoju.
W rozpoznaniu raka jajnika oraz ocenie rozległości procesu nowotworowego ważne miejsce zajmuje badanie PET-CT. Rezonans magnetyczny jamy brzusznej i miednicy jest przydatny do rozwiązywania problemów, zwłaszcza w przypadku zmian w obrębie przydatków, których obraz USG nie jest jednoznaczny.
Ostateczne rozpoznanie opiera się na wynikach badania histopatologicznego. Konieczne jest pobranie tkanki guza lub próbki płynu z jamy brzusznej i sprawdzenie, czy są obecne komórki nowotworowe. Materiał może być pobrany poprzez biopsję przez powłoki brzuszne lub podczas operacji.
Zobacz także: Badania po 40 roku życia – jakie i kiedy warto wykonać?
Na czym polega leczenie raka jajnika?
Podstawę terapii raka jajnika stanowi postępowanie skojarzone – leczenie chirurgiczne i chemioterapia. Zakres operacji i terapii uzupełniającej determinowany jest głównie zaawansowaniem klinicznym. Standardowy schemat leczenia polega również na włączeniu chemioterapii. Radioterapia ma obecnie ograniczone znaczenie w zwalczaniu raka jajnika. Stosuje się ją zazwyczaj jako leczenie paliatywne lub objawowe.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jak interpretować wyniki mammografii? Co oznacza zagęszczenie piersi?
Mammografia jest uznawana za jedną z najskuteczniejszych metod wczesnego wykrywania raka piersi. Jednak interpretacja wyników tego badania nie zawsze jest prosta, szczególnie dla pacjentów. Jednym z pojęć, które często pojawiają się w opisach mammograficznych, jest „zagęszczenie” piersi. Co dokładnie oznacza to określenie i jak wpływa ono na proces diagnostyczny? Sprawdź, czym jest zagęszczenie w mammografii, jak się ono prezentuje oraz jakie ma znaczenie kliniczne.
Tomosynteza, czyli mammografia wielowarstwowa – co to za badanie?
Diagnostyka obrazowa piersi odgrywa ważną rolę w wykrywaniu i leczeniu schorzeń tego gruczołu, w tym nowotworów. Wśród różnorodnych metod obrazowania mammografia pozostaje podstawowym badaniem przesiewowym i diagnostycznym. Jednak wraz z rozwojem technologii, pojawiły się również nowoczesne techniki, takie jak tomosynteza, które znacznie usprawniają i ulepszają diagnostykę chorób piersi. Dowiedz się więcej na temat tomosyntezy, poznaj jej kluczowe cechy, zalety oraz wskazania do wykonania tego badania.
Statystyki raka piersi – kto jest na niego najbardziej narażony?
Rak piersi stanowi poważny problem zdrowotny na całym świecie, szczególnie wśród kobiet. W krajach rozwiniętych ten nowotwór złośliwy jest najczęstszym typem raka u płci żeńskiej. W krajach rozwijających się odnotowuje się jego rosnącą tendencję. Sprawdź, kogo najczęściej dotyka rak piersi
