Nurt systemowy
Psychoterapia systemowa to jedna z najskuteczniejszych metod w terapii rodzinnej, grupowej, organizacyjnej oraz terapii par. Terapia w nurcie systemowym skupia się na elementach najbliższego środowiska pacjentów, jego poszczególnych systemach oraz na rezultatach wynikających z pełnionych w nich rolach.
Nurt systemowy terapii, czyli jaki?
Podejście systemowe w psychoterapii miało swoje początki w pracach pochodzącego z Austrii filozofa i biologa Ludwiga von Bertalanffy’ego. Pod koniec pierwszej połowy XX wieku światło dzienne ujrzała Ogólna Teoria Systemów (OTS), która stała się filarem tego, co dziś określane jest mianem psychoterapii systemowej. Jednostkę traktuje się w niej jako część systemu (środowiska), w którym na co dzień funkcjonuje, koncentrując się na jej relacjach oraz dynamice zachodzących w obrębie tych grup interakcji.
W skrócie w terapii systemowej chodzi o uzdrowienie całego systemu – np. rodziny, która nieprawidłowo funkcjonuje ze względu na zaburzenia odżywiania lub nałóg jednego z jej członków.
Przeczytaj również: Testy psychologiczne – co to takiego i jak z nich korzystać?
Jak wygląda terapia systemowa?
W psychoterapii systemowej terapeuta skupia się na badaniu i zrozumieniu całego systemu, a nie tylko pojedynczej osoby. Analizuje wzajemne relacje, komunikację, role i interakcje między jego członkami. Specjalista ten może pracować z różnymi typami systemów, takimi jak rodzina, para, grupa przyjaciół czy zespoły w miejscu pracy, a nawet drużyny sportowe.
Ponadto terapeuta analizuje styl komunikacji w systemie, pomagając zidentyfikować ewentualne problemy we wzajemnym przekazywaniu informacji. Pacjenci często uczestniczą aktywnie w procesie terapeutycznym. Są zachęcani do wyrażania swoich odczuć, myśli i potrzeb oraz do podejmowania działań mających na celu poprawę sytuacji.
Dzięki temu dużo łatwiej jest zrozumieć, jakie mechanizmy działają w systemie oraz jakie wzorce komunikacyjne wpływają negatywnie na zachowanie jego poszczególnych członków. To ma bezpośredni wpływ na lepsze rozumienie siebie i innych oraz podejmowanie bardziej świadomych decyzji.
Głównym i najważniejszym celem terapii systemowej jest wprowadzenie zmian, które pomogą w poprawie funkcjonowania systemu i relacji między jego członkami.
Co jest jedną z najważniejszych zasad terapii systemowej?
Grupa pracownicza, rodzina lub związek dwóch osób to system, w którym występuje ogrom różnego rodzaju zależności, nieprawidłowości, konfliktów czy kryzysów. Wszystko wynika z czegoś, a każde, nawet pozornie niewiele wnoszące do ogólnego obrazu zdarzenie ma znaczenie i może wywołać szereg reakcji. Z tego względu terapię systemową czasami porównuje się do „efektu motyla”.
Przeczytaj również: Jak wygląda i na czym polega psychoterapia CBT?
Kiedy zdecydować się na terapię systemową?
Psychoterapię systemową wdraża się często jako działanie interwencyjne w przypadku, gdy dochodzi do przemocy domowej. Poza tym podjęcie terapii grupowej zalecane jest, kiedy jeden z członków rodziny, grupy pracowniczej, związku:
- jest uzależniony;
- stosuje przemoc fizyczną, psychiczną;
- ma problemy z zachowaniem – jest agresywny, konfliktowy, wycofany;
- choruje psychicznie, np. na schizofrenię, depresję, anoreksję, bulimię;
- choruje nieuleczalnie;
- ma niepełnosprawności znacząco utrudniające codzienne funkcjonowanie;
- umiera nagle;
- jest w spektrum autyzmu lub ADHD;
- ulega poważnemu wypadkowi.
Psychoterapia systemowa zalecana jest także w przypadku wszelkiego rodzaju kryzysów małżeńskich lub relacyjnych, problemów wychowawczych, rozwodu.
Podjęcie terapii to znakomity sposób na rozwiązanie problemów w bezpiecznym środowisku w towarzystwie psychoterapeuty. Jeżeli problemem są nieustanne kłótnie oraz zaburzenia komunikacji, wówczas ostatnią deską ratunku często jest terapia, podczas której można z dystansu przyjrzeć się mechanizmom niepozwalającym na osiągnięcie porozumienia.
Jak przebiega terapia systemowa?
Sposób prowadzenia psychoterapii systemowej jest uzależniony od podejścia terapeuty. W tym nurcie psychoterapii można wyróżnić kilka odmian, takich jak psychoterapia systemowa komunikacyjna, strukturalna i strategiczna. Poszczególne szkoły opierają się na różnych założeniach teoretycznych i wskazują odmienne ścieżki do osiągnięcia celu terapii.
Ile trwa psychoterapia systemowa?
Czas trwania psychoterapii systemowej może być różny i zależy od wielu czynników, takich jak indywidualne potrzeby pacjentów, rodzaj problemu i stopień jego złożoności oraz zaangażowanie i współpraca wszystkich osób uczestniczących w procesie terapeutycznym. Zwykle jedna sesja nie jest dłuższa niż 90 minut. Spotkania odbywają się raz w tygodniu lub rzadziej, w zależności od potrzeb. Średni czas trwania terapii systemowej wynosi od 6 do 20 sesji.
Psychoterapia systemowa zazwyczaj nie jest krótkotrwałym procesem. Sesje terapeutyczne mogą trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od różnych czynników i postępów w terapii. Często psychoterapia systemowa jest długoterminowa, dłuższa niż niektóre inne formy terapii, ponieważ skupia się na zrozumieniu i zmianie dynamicznych wzorców interakcji w rodzinie lub innych systemach. To wymaga czasu i cierpliwości oraz zaangażowania w terapię wszystkich członków danego systemu (grupy).
Ostateczny czas trwania psychoterapii systemowej będzie zależał od indywidualnej sytuacji oraz ustalenia wspólnie z terapeutą celów terapeutycznych i oczekiwań co do terapii. Regularne oceny postępów i dostosowywanie podejścia terapeutycznego są bardzo ważne w procesie psychoterapii systemowej.
Po jakim czasie widać efekty terapii?
Terapia przynosi zauważalne efekty zazwyczaj po kilkunastu sesjach. Chodzi tu głównie o to, aby najpierw wychwycić niekorzystne zachowania, schematy myślowe lub wzorce. Następnie należy przeanalizować genezę i opracować drogę do naprawienia lub całkowitego wyeliminowania ich, zwłaszcza gdy są bardzo szkodliwe. Czasu wymaga też utrwalenie korzystnych zmian w zachowaniu, stylu myślenia lub sposobie rozwiązywania problemów.
Psychoterapię najlepiej porównać do rehabilitacji po kontuzji. Im bardziej dotkliwe obrażenie, tym dłużej będzie trwało dochodzenie do pełni sprawności lub zdrowia. Czasami nie da się całkowicie wydobrzeć, ale na szczęście zawsze można znacząco podnieść komfort życia.
Przeczytaj również: Terapia psychodynamiczna – na czym polega, na jakie trudności pomaga i kiedy się na nią zgłosić?
