Nurt poznawczo-behawioralny

03.08.2023

Terapia poznawczo-behawioralna jest m.in. doskonałym narzędziem do leczenia depresji i zaburzeń odżywiania. W jej toku Pacjent koryguje nieprawidłowo funkcjonujące w jego życiu wzorce zachowań oraz wypracowuje odporność psychiczną.

Nurt poznawczo-behawioralny – co to znaczy?

Nurt w psychologii to szkoła, tor myślenia, formułowania wniosków, sposób podejścia do problemów oraz zbiór narzędzi służących ich rozwiązaniu, wyjaśnieniu. Wśród nurtów psychoterapeutycznych znajduje się wiele rozmaitych podejść, wśród których wyróżnić można kilka wiodących. Są to:

nurt humanistyczny, stawiający jednostkę w centrum wszystkich zdarzeń,
nurt psychodynamiczny, w którym najważniejsze jest założenie, że życiem kieruje podświadomość,
nurt systemowy, polegający na uzdrawianiu środowiska (systemu) jednostki, stosowany niemal wyłącznie w terapii rodzinnej, terapii par, grup pracowniczych,
terapia Gestalt, która wyznaje zasadę, że człowiek w sposób naturalny dąży do samoregulacji, a także ma zasoby, aby poradzić sobie w każdej sytuacji, która go spotyka oraz,
nurt poznawczo-behawioralny traktujący proces uczenia się jednostki za kluczowy w jego rozwoju oraz późniejszym życiu.

Niektóre nurty są bardziej uniwersalne i sprawdzają się w przypadku większości osób, jednak nie każdy może odpowiadać Pacjentowi. Są osoby, które nie mają gotowości lub zasobów na aktywny udział w terapii, i wtedy podjęcie leczenia np. w nurcie psychodynamicznym, może okazać się stratą czasu.

Terapia poznawczo-behawioralna znana także jako psychoterapia CBT, czyli z ang. Cognitive Behavioral Therapy opiera się na założeniu, że każdy człowiek reaguje na świat w sposób schematyczny. Wzorce takich zachowań kształtują się we wczesnym dzieciństwie i są determinowane przez środowisko zewnętrzne – rodzinę, grupę rówieśniczą.

U kogo sprawdzi się psychoterapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest najlepiej udokumentowana w leczeniu zaburzeń lękowych, OCD (zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych) i depresji. Stanowi dobre uzupełnienie terapii farmakologicznej. Zaleca się ją także w przypadku zaburzeń psychosomatycznych, zaburzeń odżywiania, schizofrenii, ADHD oraz w terapii par.

Jak wygląda terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym?

W nurcie poznawczo-behawioralnym psychoterapeuta pełni rolę eksperta, pomagając Pacjentowi zrozumieć istotę jego problemu poprzez rozpoznawanie negatywnych myśli i weryfikację przekonań na temat rzeczywistości. W tym celu terapeuta wykorzystuje różnorodne narzędzia, metody i kwestionariusze. Kluczowym elementem terapii jest skupienie na teraźniejszości, a w procesie zmiany myślenia terapeuta wspiera Pacjenta w tworzeniu nowych doświadczeń, które są planowane wspólnie i wdrażane przez Pacjenta w życie.

Aby psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym miała sens, istotne są:

Jasno określone cele terapii pozwalające na wyraźne ukierunkowanie pracy i monitorowanie postępów.
Nawiązanie głębokiego zaufania między terapeutą a Pacjentem oraz wypracowanie atmosfery bezpieczeństwa, co jest kluczowe dla efektywnego prowadzenia terapii.
Zaangażowanie Pacjenta poza terapią, np. poprzez wykonywanie zadań domowych, które pozwalają mu w praktyce stosować nowe umiejętności i strategie. Takie zachowanie niezwykle korzystnie wpływa na skuteczność procesu terapeutycznego.
Systematyczna praca nad zmianą myślenia i nawyków Pacjenta, która przyczynia się do osiągnięcia pozytywnych rezultatów terapii.

Co daje terapia poznawczo-behawioralna?

W myśleniu poznawczo-behawioralnym kluczową rolę odgrywają interakcje między myśleniem, emocjami i zachowaniami jednostki. Terapia poznawczo-behawioralna koncentruje się na identyfikowaniu i zmienianiu tych nieadekwatnych myśli i przekonań, aby poprawić samopoczucie i funkcjonowanie osoby. Poprzez rozpoznawanie negatywnych wzorców myślenia i modyfikowanie ich, Pacjent może nauczyć się bardziej adaptacyjnych niż stosowane dotychczas i konstruktywnych sposobów radzenia sobie z trudnościami życiowymi.

Wzrost samoświadomości Pacjenta, to klucz do pozytywnej zmiany, jaka zachodzi w nim w toku terapii. Umocniona konstrukcja psychiczna pomaga zapobiegać nawrotom zaburzeń. Zrozumienie, że myśli i przekonania wpływają na uczucia i zachowania, pozwala na świadome zarządzanie własnym stanem emocjonalnym i podejmowanie bardziej odpowiednich reakcji na sytuacje.

Przeczytaj również: „Budowanie odporności psychicznej – o wewnętrznej sile słów kilka”

Kto może prowadzić terapię poznawczo-behawioralną?

Psychiatra lub psycholog z uprawnieniami do prowadzenia psychoterapii najlepiej w nurcie poznawczo-behawioralnym to zdecydowanie najlepsza osoba, do której należy się zgłosić.

Jak w przypadku każdego nurtu terapeutycznego, tak również w przypadku terapii poznawczo-behawioralnej, bardzo ważne jest, aby w momencie, gdy pierwsze spotkanie z terapeutą przebiegło w napięciu i dyskomforcie, nie forsować się, umawiając się na kolejną wizytę z tym samym terapeutą. Czasem zdarza się, że na pierwszej sesji kontakt z terapeutą nie został nawiązany w sposób satysfakcjonujący lub metodyka jego pracy nie jest spójna z tym, czego Pacjent oczekuje. To, że terapeuta ma odpowiednie wykształcenie, doświadczenie zawodowe w pracy w danym nurcie oraz znakomite rekomendacje nie oznacza, że każdemu przypadnie do gustu. To bardzo delikatny obszar, w którym często decydują niuanse. Istotne jest, aby wybrać takiego specjalistę, przy którym Pacjent czuje się w pełni bezpiecznie i komfortowo.

Przeczytaj również: „Terapia psychodynamiczna – na czym polega, na jakie trudności pomaga i kiedy się na nią zgłosić?”

Jak długo trwa terapia poznawczo-behawioralna?

Psychoterapia CBT jest rodzajem terapii krótkoterminowej. W przypadku, gdy sesje odbywają się raz w tygodniu, zwykle cały proces leczenia trwa od kilku do maksymalnie kilkunastu miesięcy. Jeżeli problem jest bardziej złożony i wymaga więcej czasu, zazwyczaj terapeuta rekomenduje większą częstotliwość spotkań, np. 2 razy w tygodniu. Sesja indywidualna trwa zazwyczaj 45-60 minut, natomiast sesja pary trwa 90.