Badanie glukozy we krwi

Czym jest badanie glukozy we krwi?

U zdrowego człowieka poziom cukru we krwi jest regulowany przez hormony trzustki: insulinę, która zmniejsza stężenie glukozy, i glukagon, który jest odpowiedzialny za jego zwiększenie. Jeśli jeden z tych elementów nie działa prawidłowo, może dojść do zaburzeń i chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2, stan przedcukrzycowy czy hipoglikemia.

Badanie glukozy we krwi to nic innego jak oznaczenie stężenia tego cukru w surowicy krwi. Służy ono do diagnozowania chorób metabolicznych lub kontrolowania efektów wdrożonego leczenia. Zazwyczaj jest wykonywane na czczo, jednak u osób, które mają już objawy cukrzycy, można wykonać tzw. glikemię przygodną o dowolnej porze dnia. Wyniki podawane są najczęściej w formie mg/dl (rzadziej mmol/l) i interpretuje się je według ogólnie przyjętej normy:

• 70–99 mg/dl – wynik prawidłowy;
• 100–125 mg/dl – nieprawidłowa glikemia na czczo;
• ⩾126 mg/dl – świadczy o cukrzycy, choć zdiagnozowanie choroby wymaga powtórnego badania i konsultacji lekarskiej.

Szczególną formą badania glukozy we krwi jest test OGTT (ang. oral glucose tolerance test – doustny test obciążenia glukozą), który polega na oznaczeniu tzw. krzywej cukrowej. W jego ramach sprawdzany jest poziom glukozy na czczo, a następnie jej stężenie po upływie godziny i dwóch godzin od spożycia roztworu z 75 g glukozy.

Przeczytaj również: Samoopieka – postępowanie w infekcji przewodu pokarmowego.

Wskazania do wykonania badania glukozy we krwi

Poziom glukozy we krwi to parametr, który należy badać regularnie. Jest to kluczowy element profilaktyki cukrzycy typu 2, ponieważ choroba ta we wczesnym stadium nie daje żadnych objawów. Do niepokojących sygnałów, które świadczą o tym, że należy skontrolować poziom cukru, należą m.in.: senność (szczególnie po posiłkach), zwiększone pragnienie i towarzyszące mu uczucie suchości w ustach, zwiększona ilość oddawanego moczu, nawracające infekcje czy nagły spadek masy ciała.

Badanie kontrolne wykonywane przynajmniej raz w roku zaleca się każdemu, kto:

• ma osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą w rodzinie;
• zmaga się z nadciśnieniem tętniczym i chorobami układu sercowo-naczyniowego;
• ma nadwagę lub otyłość;
• cierpi na zespół policystycznych jajników (dotyczy kobiet);
• przekroczył wiek 45–50 lat, kiedy wzrasta ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.

Badanie glikemii (wykonywane glukometrem z krwi włośniczkowej) to również obowiązkowy element codziennej rutyny cukrzyków, którzy są już poddani leczeniu. Kontrola poziomu cukru zalecana jest też przyszłym mamom – badanie glukozy w ciąży wykonuje się między 24. a 28. tygodniem w formie testu OGTT, który ma na celu określenie ryzyka wystąpienia lub wykrycie cukrzycy ciążowej.

Przebieg badania glukozy

Badanie glukozy na czczo odbywa się w gabinecie zabiegowym i niczym nie różni się od zwykłego pobierania krwi. Materiałem do badania jest próbka krwi, pobierana zazwyczaj z żyły łokciowej prawej lub lewej ręki. Badanie trwa kilkanaście sekund i – jeśli nie występują dodatkowe komplikacje – może być całkowicie bezbolesne. Po wyjściu z gabinetu należy odpocząć przez kilka minut i uciskać miejsce, z którego została pobrana krew, aby uniknąć powstania siniaków.

Test OGTT trwa dużo dłużej niż standardowe badanie. Na początku pobierana jest krew na czczo. Następnie pacjent pije przygotowany roztwór glukozy (75 g glukozy + 300 ml wody) i poddaje się badaniu krwi po upływie 60, a następnie 120 minut. W czasie całego badania nie należy opuszczać terenu przychodni. Zabronione jest także jedzenie i picie w okresie całego badania oraz nadmierna aktywność fizyczna. 

Zobacz także: Biegunka i wymioty u dzieci i niemowląt

Jak przygotować się do badania poziomu glukozy?

Aby wynik badania glukozy we krwi był wiarygodny, należy odpowiednio się do niego przygotować. Jeśli sprawdzenia wymaga glikemia na czczo, do laboratorium najlepiej przyjść w godzinach porannych. Od ostatniego posiłku powinno minąć 12 godzin.

Czego nie robić przed badaniem glukozy? W dniu badania nie wolno pić kawy, soków czy innych słodzonych napojów. W celu ugaszenia pragnienia dopuszczalne jest picie wody mineralnej. Ograniczenia dotyczą również palenia papierosów i żucia gumy. Bezpośrednio przed badaniem nie powinno się wykonywać intensywnych treningów, a przyjmowane na stałe leki (moczopędne, antybiotyki czy środki hormonalne) należy wziąć dopiero po badaniu. Mycie zębów przed badaniem glukozy również nie jest wskazane, ponieważ może zafałszować wyniki.

Na test OGTT również trzeba przyjść na czczo, stosując się do powyższych zasad. Diabetycy, którzy kontrolują poziom cukru za pomocą glukometru, robią to około 4 razy dziennie o wyznaczonych przez lekarza porach (np. na czczo, przed obiadem i godzinę po obiedzie).

Jakie choroby wykrywa badanie glukozy?

Badanie poziomu glukozy we krwi to narzędzie diagnostyczne, które pozwala przede wszystkim na wykrycie cukrzycy lub stwierdzenie stanu przedcukrzycowego, który można leczyć odpowiednią dietą. Może być ono pomocne w diagnozowaniu innych zaburzeń, takich jak insulinooporność, choć w tym przypadku – oprócz glukozy – konieczne będzie także oznaczenie insuliny.

Przygotowujesz się do operacji? Sprawdź, co znajduje się w pakiecie badań przed zabiegiem operacyjnym!