Badanie DHEA-S

Czym jest DHEA-S badanie?

Za co odpowiada DHEA-S? To hormon wytwarzany przez nadnercza, a jego produkcję regulują prolaktyna i hormon adrenokortykotropowy (ACTH). Z DHEA-S syntetyzowane są hormony płciowe (np. estrogen, testosteron). W związku z tym badanie uważa się za dobrym wskaźnik zaburzeń produkcji męskich hormonów płciowych.

Pakiet badań laboratoryjnych DHEA-S i testosteronu pełni rolę testu przesiewowego w przypadku zbyt wysokiego stężenia hormonów męskich u kobiet – pozwala to określić, czy przyczyną tego stanu jest guz nadnerczy czy jajnika. Badanie DHEA-S wykonuje się także, aby ocenić funkcję nadnerczy i zdiagnozować różne ich schorzenia . Przeprowadzane jest również w celu ustalenia przyczyny zaburzeń dojrzewania płciowego.

Kiedy zrobić badanie DHEA-S?

Wskazaniem do badania DHEA-S są objawy mogące świadczyć o jego zbyt wysokim lub niskim poziomie. O podwyższonym stężeniu DHEA-S u kobiet świadczy zwłaszcza obecność cech męskich, łysienie typu męskiego, nadmierne owłosienie twarzy i innych części ciała (hirsutyzm), trądzik, głęboki, gruby głos, zwiększenie masy mięśni, nieregularny cykl menstruacyjny i zaburzenia płodności. Zazwyczaj wysoki poziom DHEA-S u mężczyzn nie daje żadnych dolegliwości. W przypadku dzieci wskazaniem do wykonania badania jest przedwczesne dojrzewanie u chłopców (niższy głos, owłosienie łonowe, zwiększona masa mięśniowa, powiększenie prącia przed 9. rokiem życia) oraz nieregularne miesiączki i powiększenie zewnętrznych narządów płciowych u dziewcząt.

Jak już wspomniano, wskazaniem do badania DHEA-S są również objawy wskazujące na niski poziom tego hormonu. Wymienia się wśród nich m.in. spadek libido, zaburzenia erekcji, zanik pochwy, zaburzenia koncentracji, osłabienie mięśni, nasilone starzenie się. Niski poziom DHEA-S towarzyszy często cukrzycy, otępieniu, osteoporozie, toczniowi, zespołowi chronicznego zmęczenia. Obniżenie DHEA-S następuje wraz z wiekiem, podczas ciąży i stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Zobacz także: Gorączka i stan podgorączkowy u dzieci – wszystko, co musisz wiedzieć

Przebieg badania DHEA-S

Materiałem do badania DHEA-S jest krew żylna. Pobiera się ją zazwyczaj z naczynia położonego w zgięciu łokciowym. Pacjent proszony jest o zajęcie miejsca na specjalnym fotelu. Pielęgniarka przygotowuje próbki na krew i odkaża miejsce wkłucia. Następnie sprawdza żyłę palcem, zakłada opaskę uciskową nad zgięciem łokciowym, prosi Pacjenta o zaciśnięcie dłoni w pięść i wkłuwa się do naczynia.

Kolejny krok to zdjęcie opaski – badany może wtedy rozluźnić dłoń. Po napełnieniu probówki pielęgniarka usuwa igłę i zabezpiecza miejsce wkłucia jałowym opatrunkiem, który pacjent powinien uciskać przez kilka minut. Następnie pobrana próbka kierowana jest do analizy laboratoryjnej.

Normy badania krwi DHEA-S są różne w zależności od płci i wieku. Mogą nieznacznie różnić się także w poszczególnych laboratoriach. Dlatego też z interpretacją wyniku Pacjent powinien zgłosić się do lekarza kierującego na badanie.

Jak przygotować się do badania DHEA-S?

Pacjent powinien  pamiętać, że badanie to przeprowadzane jest na czczo, czyli z co najmniej 12 -godzinną przerwą od ostatniego posiłku. Na badanie DHEA-S Pacjent powinien stawić się z rana. Mimo że nie wykazuje ono znaczących wahań dobowych czy zmienności z dnia na dzień, z uwagi na częste jednocześnie wykonywane oznaczenia innych hormonów, których stężenie zmienia się w ciągu dnia, konieczne jest przeprowadzenie badania w godzinach porannych.

W przypadku kobiet lekarz może określić dokładny moment w cyklu miesiączkowym, w którym powinno zostać wykonane badanie DHEA-S.

Bezpośrednio przed pobraniem krwi nie jest wskazany intensywny wysiłek fizyczny. Dodatkowo po przyjściu do punktu badań Pacjent powinien odpocząć 10–15 minut.

Sprawdź, na czym polegają i kiedy się przeprowadza badania bakteriologiczne.

Jakie choroby wykrywa DHEA-S badanie?

Zarówno zbyt wysokie, jak i za niskie wyniki badania DHEA-S mogą świadczyć o toczącej się chorobie.

Co oznacza podwyższony DHEA-S? Przyczyną nadmiernego wzrostu stężenia tego hormonu mogą być m.in.:

• przerost tkanek wytwarzających DHEA-S;
• łagodne guzy lub złośliwe nowotwory nadnerczy;
• choroba Cushinga – nadczynność nadnerczy zależna od ACTH, czyli hormonu adrenokortykotropowego uwalnianego przez przysadkę, wpływającego na poziom DHEA-S (choroba Cushinga wywołana przez np. mikrogruczolaki przysadki wydzielające ACTH);
• zespół Cushinga niezależny od ACTH (zespół Cushinga wywołany przez np. gruczolaka nadnerczy, raka nadnerczy, gruczolakowatość wewnątrzwydzielniczą);
• ektopowe wydzielanie ACTH w nowotworach nieendokrynnych (np. płuc, jelit);
• zespół policystycznych jajników (PCOS);
• otyłość;
• narażenie na silny stres (np. urazy, choroby o ostrym przebiegu);
• steroidoterapia.

Choroby, którym towarzyszy obniżony poziom DHEA-S, to m.in.:

• choroba Addisona;
• choroby autoimmunologiczne;
• adrenoleukodystrofia (choroba Siemerlinga-Creutzfeldta);
• obustronne usunięcie nadnerczy;
• infekcje o podłożu grzybiczym, bakteryjnym (gruźlica), wirusowym (CMV, HIV);
• napromienianie;
• wrodzona hipoplazja nadnerczy;
• nacieki nowotworowe;
• krwotok do nadnerczy w wyniku infekcji wywołanej np. przez meningokoki, Pseudomonas;
• oporność na ACTH;
• niedoczynność tarczycy;
• niedoczynność przysadki;
• niedoczynność podwzgórza.

Zwiększone lub obniżone stężenie DHEA-S nie stanowi podstawy do rozpoznania konkretnej choroby. Oznacza jednak konieczność wykonania dodatkowych badań, których celem jest wykrycie przyczyny zaburzeń hormonalnych.

Przeczytaj również: Ból nerki – co go może powodować? Jakie są domowe sposoby na łagodzenie go?