Wady zgryzu – jakie są ich rodzaje i na czym polega ich leczenie?

Wady zgryzu mogą dotyczyć budowy i funkcji zębów, kości szczęki i/lub żuchwy oraz ich wzajemnej relacji. Nieprawidłowości te mogą przede wszystkim utrudniać oddychanie czy jedzenie, zaburzać pracę jamy ustnej, a także wpływać na wygląd rysów twarzy. Sprawdź, jakie są wady zgryzu i na czym polega ich leczenie.

Jakie są wady zgryzu?

Zdrowie jamy ustnej jest jednym ze wskaźników jakości życia (tzw. Quality of Life – QoL). Jego pomiar opiera się na następujących aspektach:

• funkcjonalnym (przełykanie, oddychanie, żucie, mowa);
• psychologicznym, estetycznym i społecznym (codzienne funkcjonowanie, obejmujące m.in.: interakcję społeczną, uśmiechanie się, wyrażanie emocji);
• związanym z bólem i dyskomfortem.

Czynnikiem w znaczący sposób wpływającym na jakość życia w zakresie jamy ustnej są wady zgryzu. Ich najczęściej spotykanymi klasyfikacjami są podziały uwzględniające etiologię, czyli przyczyny powstania, oraz płaszczyznę przestrzenną wady, czyli miejsce jej występowania.

Biorąc pod uwagę etiologię wad zgryzu, specjaliści dokonali podziału na:

• wrodzone wady zgryzu – przyczyną ich powstawania są czynniki genetyczne (dziedziczenie) lub czynniki zewnętrzne (wpływające negatywnie na rozwijający się płód, m.in. niedobór kwasu foliowego w diecie ciężarnej, choroby matki);
• nabyte wady zgryzu – zazwyczaj rozwijają się na początkowym etapie życia, są konsekwencją niewłaściwych nawyków (np. zasysania policzków, gryzienia ołówka, obgryzania paznokci), urazów mechanicznych twarzy czy nieprawidłowości w wymianie zębów mlecznych na stałe.

W podziale uwzględniającym płaszczyznę przestrzenną można wyróżnić:

• pionowe wady zgryzu – czyli zaburzenia w płaszczyźnie horyzontalnej (w poprzek ciała).  Wady te charakteryzują się tym, że zęby za bardzo zachodzą na siebie albo nie dochodzą do siebie przy zagryzaniu. Wśród wad pionowych wymienia się zgryz otwarty i zgryz głęboki;
• przednio-tylne wady zgryzu – czyli zaburzenia w płaszczyźnie czołowej (która biegnie równolegle do czoła i dzieli ciało na część przednią i tylną). Do grupy tej należą: wady dotylne (kiedy dolny łuk cofnięty jest w stosunku do górnego) – tyłozgryz, tyłożuchwie oraz wady doprzednie (kiedy dolny łuk zębowy jest położony doprzednio względem łuku górnego) – przodozgryz, przodożuchwie;
• poprzeczne wady zgryzu – zaburzenia w płaszczyźnie strzałkowej (tzw. pośrodkowej, która dzieli ciało na pół), wady te charakteryzują się tym, że zęby boczne są za bardzo wysunięte do boku, albo położone za blisko języka i podniebienia. Wśród wad poprzecznych wymienia się: zgryz krzyżowy, boczne przemieszczenie żuchwy, zgryz przewieszony;
• wady złożone – nieprawidłowości zgryzu łączą kilka rodzajów wad.

Leczenie wad zgryzu u dzieci i dorosłych

Zastanawiasz się, kto leczy wady zgryzu? Korekcją wad zgryzu zajmuje się ortodonta. Dzięki dynamicznie rozwijającej się w ostatnich latach ortodoncji lekarze radzą sobie nawet ze skomplikowanymi nieprawidłowościami w zakresie jamy ustnej. Do korygowania wad zgryzu stosowany jest aparat ortodontyczny. 

Leczenie wad zgryzu u dzieci

W przypadku dzieci bardzo często są stosowane ruchome aparaty ortodontyczne. Projektowane są one indywidualnie dla każdego Pacjenta po pobraniu wycisku. Nosi się je przez określoną przez ortodontę liczbę godzin na dobę (zwłaszcza w nocy). Można je samodzielnie zdejmować i zakładać. Aparat ruchomy może wpływać nie tylko na zęby, ale i stymulować wzrost kości szczęki i żuchwy w pożądanym kierunku. Metodą wspomagającą leczenie wad zgryzu, zwłaszcza u dzieci, jest mioterapia, czyli ćwiczenie mięśni mimicznych i narządu żucia. Pozwala na ponowne nauczenie się prawidłowego żucia, oddychania, połykania i mowy.

Leczenie wad zgryzu u dorosłych

W przypadku dorosłych prowadzone jest przeważnie leczenie nakładkowe wad zgryzu lub aparatami stałymi. Nakładki ortodontyczne to jedno z najnowszych rozwiązań w leczeniu wad zgryzu. Leczenie polega na noszeniu przezroczystych nakładek, które są perfekcyjnie dopasowane do zębów Pacjenta. Jeśli zaś chodzi o aparaty tradycyjne, to do wyboru są różne rozwiązania. Poza tymi z metalowymi zamkami Pacjenci wybierać mogą spośród rozwiązań mniej rzucających się w oczy, jak np. aparaty estetyczne. Te nowoczesne aparaty ortodontyczne są niemal niewidoczne. Zalicza się do nich m.in. aparaty z mało widocznymi zamkami np. szafirowymi, aparaty bezligaturowe, aparaty lingwalne.

Sprawdź też: Leczymy wady zgryzu

Niekiedy samo leczenie ortodontyczne to za mało, aby zlikwidować wadę zgryzu. W przypadku najcięższych wad konieczne może być leczenie interdyscyplinarne, czyli wielospecjalistyczne, a nawet leczenie operacyjne. Wady obejmujące struktury szkieletowe po zakończonym etapie wzrostu mogą być korygowane poprzez zabiegi z zakresu chirurgii twarzowo-szczękowej.

Przeczytaj również: Chirurgia stomatologiczna – rodzaje zabiegów