Przepuklina brzuszna – rodzaje, przyczyny powstawania, sposoby leczenia

Przepuklina brzuszna wymaga specjalistycznej terapii. Nie ma możliwości cofnięcia się samoistnie zmiany, a wręcz przeciwnie wraz z ubiegającym czasem ona się rozwija. Przepuklina może być wrodzona lub nabyta, przy czym ta druga występuje częściej. Można zminimalizować ryzyko jej powstania, nie doprowadzając do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Dowiedz się więcej na temat przepukliny brzusznej.

Co to jest przepuklina brzuszna i jakie są rodzaje?

Przepuklina to patologiczne przemieszczenie zawartości jamy brzusznej w miejscu o obniżonej oporności ściany jamy brzusznej. Przepukliny brzuszne są najczęściej występującym rodzajem przepuklin.

Wśród przepuklin brzusznych wymienia się takie ich rodzaje:

• przepuklina w kresie białej,
• przepuklina pępkowa,
• przepuklina udowa,
• przepuklina pachwinowa,
• przepuklina Spiegla (zlokalizowana w okolicy bocznego brzegu mięśnia prostego brzucha w obrębie tzw. linii półksiężycowatej),
• przepuklina w bliźnie pooperacyjnej.

Jakie są przyczyny powstania przepukliny brzusznej?

Przepukliny brzuszne mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. W przypadku tych pierwszych mówi się o zaburzeniu budowy włókien kolagenowych, które są odpowiedzialne za zwiększenie oporności na rozciąganie tkanek m.in. mięśni, ścięgien. Z kolei na powstanie przepukliny nabytej narażone są osoby, u których występują czynniki sprzyjające powstawaniu nadmiernego ciśnienia w jamie brzusznej. Wśród nich wymienia się zwłaszcza wieloletnie zaparcia, nadmierną masę ciała, ciążę, choroby układu oddechowego z towarzyszącym przewlekłym kaszlem, przerost gruczołu krokowego, choroby jelita grubego. Podniesione ciśnienie w jamie brzusznej powoduje, że jelita z większą siłą napierają na ścianę brzucha od wewnątrz. Do powstania przepukliny brzusznej predysponuje palenie tytoniu, wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej, wcześniejszy uraz jamy brzusznej. Należy też zaznaczyć, że w ścianie jamy brzusznej występują anatomicznie miejsca o zmniejszonej wytrzymałości, w których właśnie dochodzi do utworzenia przepuklin, np. pachwina, pępek. Są nimi również miejsca po wcześniej przebytych zabiegach.

Jakie są objawy przepukliny brzusznej?

Przepuklina brzuszna na początku zazwyczaj nie daje żadnych dolegliwości. Wraz z zaawansowaniem zmiany pojawiają się pobolewanie lub dyskomfort, które nasilają się po parciu na stolec, kichaniu czy wysiłku fizycznym. Początkowo przepuklina brzuszna może być niewidoczna. Z czasem pojawia się uwypuklenie – zmiana jest dość elastyczna i jej odprowadzenie jest możliwe. Oznacza to wprowadzenie zawartości przepukliny z powrotem do wnętrza jamy brzusznej. To, że można odprowadzić przepuklinę, nie oznacza, że nie ma potrzeby podjęcia jej leczenia. W każdej chwili może dojść do ponownego jej uwidocznienia.

Szczególnym przypadkiem jest uwięźnięcie przepukliny brzusznej. Stan ten definiuje się jako uciśnięcie we wrotach przepukliny jej zawartości, co grozi niedrożnością przewodu pokarmowego, a także zaburzeniem dopływu krwi i martwicą (tzw. przepuklina zadzierzgnięta). Objawami uwięźniętej przepukliny brzusznej są obrzęk, zmiana koloru skóry wokół uwypuklenia, silny ból, wymioty, nudności, podwyższona temperatura ciała. W wyniku uwięźnięcia przepukliny brzusznej może rozwinąć się martwica jej zawartości, a w przypadku niepodjęcia leczenia sepsa, a nawet śmierć.

Do jakiego lekarza się udać?

Przepuklina brzuszna jest leczona przez chirurga, do którego kieruje lekarz pierwszego kontaktu – internista lub lekarz rodzinny.

Jak rozpoznać przepuklinę brzuszną?

W rozpoznaniu przepukliny brzusznej lekarz przeprowadza badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe (badanie fizykalne). Dostarczają one cennych informacji o sytuacji zdrowotnej pacjenta, narażenia na czynniki ryzyka powstania przepukliny czy doświadczanych objawów. W wyniku badania palpacyjnego możliwe jest wyczucie przepukliny, lecz dotyczy to zazwyczaj już zaawansowanych zmian. Pomocne w postawieniu diagnozy są badania obrazowe. Najczęściej wykonuje się USG jamy brzusznej. Jeżeli występują niepewności diagnostyczne, lekarz kieruje pacjenta na bardziej specjalistyczne badania – rezonans magnetyczny (MR), tomografię komputerową (TK). Wykonując je, można uniknąć pomyłek diagnostycznych, które zaistnieć mogą zwłaszcza w przypadku pacjentów otyłych.

Jak leczyć przepuklinę brzuszną?

Przepuklina brzucha leczona jest operacyjnie. Zabieg polega na odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego do jamy otrzewnej, a następnie zaopatrzeniu tzw. wrót przepukliny, czyli osłabionego miejsca w ciele, przez które dochodzi do uwypuklenia tkanek jamy brzusznej. Przepuklinę można zaopatrzyć w sposób napięciowy, do czego wykorzystuje się własne tkanki – metoda ta jest coraz rzadziej stosowana i sposób beznapięciowy z wykorzystaniem siatek przepuklinowych – najpopularniejszą jest siatka polipropylenowa. Jeżeli chodzi o metody leczenia, to operacja z użyciem laparoskopu jest częściej wybierana z uwagi na konieczność wykonania mniejszych nacięć, a tym samym mniejsze ryzyko ewentualnych działań niepożądanych i szybszą rekonwalescencję. W sytuacji uwięźnięcia przepukliny konieczne bywa niekiedy przeprowadzenie częściowej resekcja jelita, które uległo martwicy.

Profilaktyka przepukliny brzusznej

Zapobieganie rozwojowi przepukliny brzusznej opiera się przede wszystkim na minimalizowaniu zaistnienia czynników, które sprzyjają jej powstaniu, w tym m.in.:

• stosowanie zbilansowanej diety, która zapewni sprawną pracę układu pokarmowego i regularne wypróżnianie się,
• podejmowanie aktywności fizycznej w celu utrzymaniu prawidłowej masy ciała,
• kontrola istniejących schorzeń, np. leczenie powiększonej prostaty czy kaszlu,
• ćwiczenia mięśni brzucha, które zwiększają ich wytrzymałość,
• higiena podnoszenia ciężarów,
• niepalenie papierosów,
• dbanie o ranę pooperacyjną.