Higiena jamy ustnej w warunkach domowych (profilaktyka stomatologiczna)

Szczotkowanie zębów i stosowanie pasty z fluorem – zęby należy szczotkować co najmniej dwukrotnie w ciągu dnia (rano i wieczorem po ostatnim posiłku), od pojawienia się pierwszego zęba w jamie ustnej dziecka. Do 8. roku życia zęby dziecka powinni szczotkować rodzice, jednocześnie ucząc dziecko jak przeprowadzać ten zabieg samodzielnie, a następnie do 10. r.ż. zabieg ten nadzorować. Szczoteczka z miękkim włosiem: manualna lub elektryczna ma zastosowanie od momentu wyrznięcia się pierwszych zębów mlecznych. Zaleca się szczotkowanie zębów ruchami kolistymi (powierzchnie wargowe i policzkowe zębów), szorującymi (powierzchnie żujące) oraz wymiatającymi (powierzchnie językowych zębów). U dzieci powyżej 6 r. ż. zęby należy szczotkować metodą wymiatającą: ruchami obrotowo-wymiatającymi (powierzchnie językowe oraz policzkowe i wargowe) oraz szorującymi (powierzchnie żujące). Do oczyszczania i masowania wałów dziąsłowych u dzieci w wieku 0-6 miesięcy zastosowanie znajdują: gazik, gumowa lub silikonowa szczoteczka lub specjalny naparstek z mikrofibry. Po spożyciu kwaśnych pokarmów lub napojów zaleca się odczekać kilkanaście minut do momentu wyrównania się pH w jamie ustnej.

Pasty do zębów różnią się między sobą stopniem ścieralności oraz zawartością fluoru. U dzieci w wieku 6-36 mies. należy stosować pastę o zawartości 1000 ppm fluoru w śladowej ilości (określanej jako tzw. maźnięcie szczoteczki pastą), między 3 a 6 r.ż. – wielkości ziarna groszku. Pastę o zawartości fluoru 1450 ppm można stosować powyżej 6 r.ż. – kiedy dziecko potrafi już wypluwać ślinę – a jej prawidłowa ilość to pasek wielkości 1-2 cm. W przypadku wysokiego ryzyka próchnicy u osób powyżej 16 r.ż można stosować pastę z wysoką zawartością fluoru (5000 ppm) nakładaną na szczoteczkę w ilości 1-2 cm, przez 3-6 miesięcy w roku zamiast konwencjonalnej pasty.

Płukanie jamy ustnej – płukanki z fluorem przeznaczone są dla osób powyżej 6. roku życia, kiedy dziecko potrafi wypluwać samodzielnie. Polecane są szczególnie osobom użytkującym aparaty ortodontyczne, uzupełnienia protetyczne oraz w przypadku zmniejszonego wydzielania śliny. Umożliwiają one utrzymanie odpowiedniego stężenia jonów fluorkowych w jamie ustnej i zwiększają skuteczność oczyszczania przestrzeni międzyzębowych. Płyny do płukania jamy ustnej mogą być stosowane w czasie innym niż szczotkowaniu lub po szczotkowaniu zębów, najczęściej 2 razy dziennie. Zabieg polega na płukaniu ilością ok. 10 ml. płynu przez 30 sek. jamy ustnej, a następnie jego wypluciu. Płyny o stężeniu 100 ppm fluoru można stosować dwa razy dziennie, 225 ppm fluoru – 1 raz dziennie a te o zawartości ok. 900 ppm fluoru – 1 raz w tygodniu.

Oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych – nie należy zapominać także o regularnym, dokładnym nitkowaniu zębów. Nitkowanie pozwala mechanicznie oczyścić miejsca, do których nie dociera szczoteczka. Dodatkowo nitkowanie dostarcza substancji o działaniu przeciwpróchnicowym (np. fluor) lub antybakteryjnym (np. chlorheksydyna). Pamiętajmy, że strzępiąca się i rwąca nitka to sygnał, że między zębami może znajdować się kamień nazębny, a na nitkowanej powierzchni zęba – nawisające nieprawidłowe wypełnienie lub nawet ubytek próchnicowy. Do higieny przestrzeni międzyzebowych można także stosować specjalne szczoteczki międzyzębowe o kształcie choinki i/lub irygator.

Nici, taśmy a także szczoteczki międzyzębowe mają zastosowanie od 8 – 10. r.ż. a wcześniej mogą być stosowane przez rodziców w jamie ustnej dziecka. Nić rozpina się między wskazującymi palcami i wprowadza delikatnie do przestrzeni między zębami, przesuwając po ścianie zęba i w ten sposób oczyszcza się powierzchnie styczne zębów jedna po drugiej. Przestrzenie międzyzębowe oczyszcza się specjalnymi szczoteczkami o wyglądzie choinki ruchami poziomymi. Irygatory stomatologiczne można stosować od 4 – 5. roku życia. Pozwalają one na oczyszczenie zębów i przestrzeni między zębami oraz masaż dziąseł.

Oczyszczanie języka – specjalne szczoteczki lub czyściki, a często tarczki z miękkimi wypustkami umiejscowione na główce zwykłej manualnej szczoteczki do zębów pozwalają oczyścić naloty i resztki pokarmowe gromadzące się na języku. Szczoteczki i skrobaczki do języka mają zastosowanie od 6 – 8. roku życia. Czyszczenie polega na przesuwaniu czyścika od tyłu (nasady) do przodu (czubka) języka. Po każdym takim ruchu należy opłukać czyścik, a czyszczenie najlepiej wykonywać 2 razy dziennie – przed pójściem spać i po obudzeniu się.