Czym jest artroskopia? Rodzaje zabiegów i wskazania do artroskopii

Czym jest artroskopia?

Artroskopia to nowoczesna metoda diagnostyki i leczenia schorzeń stawów, która pozwala na wykonanie zabiegu w sposób małoinwazyjny. To badanie polegające na wziernikowaniu stawu, czyli oglądaniu jego wnętrza za pomocą układu optycznego i kamery. Najczęściej badaniu temu poddaje się staw kolanowy, barkowy, biodrowy i skokowy, choć może być też przeprowadzone na nieco mniejszych stawach, np. łokci czy nadgarstków.

Ze względu na charakter zabiegu wyróżnia się artroskopię diagnostyczną i operacyjną. Jest ona poprzedzona konsultacją i badaniem przez ortopedę, a często również badaniami obrazowymi takimi jak RTG czy MR. Służy do znalezienia przyczyny bólu, zapalenia lub obrzęku stawu.

Na czym polega artroskopia?

Przed skierowaniem na wziernikowanie stawu konieczna jest odpowiednia kwalifikacja do badania, która zazwyczaj opiera się na badaniu klinicznym wykonanym przez ortopedę. W razie potrzeby lekarz może dodatkowo skierować pacjenta na badania obrazowe, w tym np. RTG, USG lub rezonans magnetyczny (MR). Pacjenci proszeni są o przyniesienie ze sobą aktualnych wyników tych badań. Przed zabiegeim są również wykonywane standardowe badania krwi. Będą one konieczne podczas rozmowy z anestezjologiem, który ustali rodzaj znieczulenia. Niekiedy wymagane są konsultacje z innymi specjalistami w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań do zabiegu.

Artroskopię przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Badanie polega na wykonaniu niewielkich nacięć na skórze, przez które zostanie wprowadzony artroskop do jamy stawu. Następnie, aby ułatwić oględziny, do środka aplikuje się roztwór soli fizjologicznej. Wówczas lekarz przechodzi do oceny elementów wewnątrzstawowych, w tym błony maziowej, więzadeł, chrząstek stawowych. itd. Obraz z artroskopu jest rzutowany na monitor o wysokiej rozdzielczości. W przypadku artroskopii operacyjnej lekarz po wprowadzeniu odpowiednich narzędzi przechodzi do naprawy stwierdzanych uszkodzeń stawu. Czas trwania samego zabiegu jest zróżnicowany i zależy od zakresu wykonywanych czynności. Może wynosić od kilkudziesięciu minut do nawet 2–3 godzin. Po zakończeniu operacji nacięcia są zszywane, a w stawie może pozostać dren odprowadzający krew.

Artroskopia – wskazania do wykonania zabiegu

Artroskopia to badanie dostarczające ortopedom wielu cennych informacji na temat nieprawidłowości i procesów chorobowych toczących się w stawach. Istnieją liczne wskazania do jej przeprowadzenia. Można wymienić spośród nich m.in.:

• urazy mechaniczne stawu;
• obecność ciał obcych w stawie;
• niestabilności stawu;
• zmiany zwyrodnieniowe stawu;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• złamania śródstawowe.

Wskazaniem do zabiegu są: ból, obrzęk, stan zapalny i inne dolegliwości ze strony stawu. Artroskopia może być wykorzystana w ramach procesu diagnostyczno-leczniczego reumatoidalnego zapalenia stawów oraz chorób nowotworowych toczących się w obrębie stawów.

Artroskopia – przeciwwskazania

Do przeciwwskazań do artroskopii należą: poważne zaburzenia krzepnięcia krwi, infekcje skóry w obrębie operowanego stawu oraz niewyrównane choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo- naczyniowego.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku doświadczania dolegliwości ze strony stawów należy się zgłosić do ortopedy. To on może skierować pacjenta na artroskopię.

Jakie są rodzaje artroskopii? Jakie stawy można leczyć?

Artroskopia stawu kolanowego

Staw kolanowy – jeden z najbardziej obciążonych stawów w ludzkim ciele – jest szczególnie narażony na różnorodne urazy i schorzenia. Mogą one wynikać z intensywnej aktywności fizycznej, wypadków, a także procesów zwyrodnieniowych. Do najczęstszych dolegliwości w obrębie kolana należą: uszkodzenia więzadeł powodujące niestabilność, uszkodzenia łąkotek i chrząstki stawowej.

Artroskopia stawu kolanowego to zabieg, podczas którego chirurg ortopeda wykonuje kilka niewielkich nacięć wokół kolana, przez które wprowadza kamerę i narzędzia chirurgiczne. Dzięki obrazowi wyświetlanemu na monitorze może dokładnie ocenić stan wewnętrznych struktur stawu i w razie konieczności przeprowadzić stosowne zabiegi naprawcze. Wśród nich wymienia się:

• artroskopię kolana i leczenie zwichnięć rzepki;
• artroskopię kolana z rekonstrukcją chrząstki;
• artroskopię stawu kolanowego i implant łąkotki;
• artroskopię stawu kolanowego z rekonstrukcją więzadeł.

Artroskopia stawu kolanowego jest procedurą małoinwazyjną, co przekłada się na krótszy czas rekonwalescencji, mniejsze blizny pooperacyjne oraz ograniczenie ryzyka powikłań w porównaniu z tradycyjnymi zabiegami otwartymi. Dodatkowo w wielu przypadkach technika ta pozwala uniknąć poważniejszych operacji, takich jak całkowita endoprotezoplastyka stawu.

Artroskopia stawu biodrowego

Staw biodrowy, będący jednym z największych i najbardziej złożonych stawów w ludzkim organizmie, również narażony jest na różnorodne urazy i choroby. Wśród najczęstszych dolegliwości można wymienić konflikt udowo-panewkowy, uszkodzenia obrąbka stawowego, zapalenie błony maziowej, a także wczesne zmiany zwyrodnieniowe.

Podobnie jak w przypadku stawu kolanowego, artroskopia stawu biodrowego polega na wykonaniu kilku niewielkich nacięć wokół stawu, przez które chirurg wprowadza kamerę i narzędzia. Pozwala to na dokładną ocenę stanu wewnętrznych struktur oraz przeprowadzenie zabiegów naprawczych, takich jak rekonstrukcja obrąbka stawowego, usunięcie ciał wolnych, wygładzenie powierzchni chrzęstnych, a także leczenie stanów zapalnych.

Artroskopia stawu barkowego

Staw barkowy, który odpowiada za wykonywanie bardzo złożonych ruchów, również jest narażony na różnorodne schorzenia i urazy. Wśród nich można wymienić: uszkodzenia stożka rotatorów, urazy obrąbka stawowego, zapalenie błony maziowej, a także niestabilność stawu.

Artroskopia stawu barkowego polega na wykonaniu kilku niewielkich nacięć wokół stawu, przez które chirurg wprowadza kamerę i narzędzia. Pozwala to na dokładną ocenę stanu wewnętrznych struktur oraz przeprowadzenie zabiegów naprawczych, takich jak rekonstrukcja uszkodzonych mięśni i ścięgien stożka rotatorów, naprawa obrąbka stawowego, a także leczenie stanów zapalnych. Podobnie jak w przypadku stawów kolanowego i biodrowego, artroskopia stawu barkowego jest metodą małoinwazyjną, co przekłada się na szybszą rekonwalescencję, mniejsze blizny pooperacyjne oraz niższe ryzyko powikłań.

Zobacz także: Artroskopia stawu skokowego.

Artroskopia poszczególnych stawów – wspólne cechy

Artroskopia poszczególnych stawów różni się pod względem szczegółów technicznych, jednak można wskazać kilka istotnych cech wspólnych:

• małoinwazyjność – artroskopia wymaga wykonania jedynie kilku niewielkich nacięć skóry, przez które wprowadzane są narzędzia chirurgiczne, w tym kamera. W przeciwieństwie do tradycyjnych zabiegów otwartych nie wiąże się z rozległym odsłonięciem stawu;
• precyzyjna diagnostyka – artroskopia umożliwia dokładne obejrzenie wnętrza stawu za pomocą kamery i dokonanie precyzyjnej oceny stanu poszczególnych struktur, takich jak chrząstka, więzadła, ścięgna czy błona maziowa. Pozwala to na postawienie trafnej diagnozy i zaplanowanie optymalnego leczenia;
• możliwość przeprowadzenia zabiegów naprawczych – artroskopia nie służy wyłącznie do celów diagnostycznych, lecz również umożliwia wykonanie wielu zabiegów naprawczych, takich jak rekonstrukcja uszkodzonych więzadeł, naprawa lub usunięcie uszkodzonych łąkotek, wygładzenie powierzchni chrzęstnych, a także leczenie stanów zapalnych. W wielu przypadkach pozwala to na przywrócenie pacjentowi pełnej sprawności;
• krótszy czas rekonwalescencji – artroskopia wiąże się ze znacznie krótszym okresem rekonwalescencji w porównaniu z tradycyjnymi zabiegami otwartymi. Pacjenci mogą szybciej powrócić do codziennych aktywności i uprawiania sportu;
• niższe ryzyko powikłań – mniejsze nacięcia skóry, ograniczona ingerencja w tkanki, a także precyzja wykonywanych zabiegów przekładają się na niższe ryzyko wystąpienia krwawień, zakażeń czy uszkodzenia nerwów.

Dlaczego warto poddać się leczeniu artroskopowemu?

Takie postępowanie jest mniej inwazyjne niż klasyczna operacja z otwarciem stawu. Wiąże się z tym wiele korzyści – m.in. krótszy czas trwania zabiegu i pobytu w szpitalu, szybsza rekonwalescencja i powrót do aktywności, mniejsze dolegliwości bólowe, mniej widoczne blizny, a także mniejsze ryzyko infekcji i obciążenia stawów.

Ewentualne powikłania po artroskopii

Jak każdy zabieg operacyjny artroskopia obarczona jest powikłaniami. Zdarzają się one jednak bardzo rzadko. Zaliczają się do nich: uporczywe wysięki, infekcje, krwiaki wewnątrzstawowe, ograniczoną ruchomość stawu, odczyny alergiczne na zastosowane implanty, uszkodzenie chrząstki stawowej, uszkodzenia nerwów, zatorowość płucną i zakrzepicę żylną.

Zalecenia po artroskopii

Po artroskopii pacjent powinien stosować się do zaleceń lekarza. Ich zakres determinowany jest rodzajem zabiegu (artroskopia diagnostyczna lub terapeutyczna). Niezależnie od typu zabiegu chory przez kilka godzin od wziernikowania stawu powinien pozostać w łóżku, żeby odciążyć kończynę. W obrębie badanego stawu może utrzymywać się przez kilka–kilkanaście dni ból, obrzęk lub dyskomfort. Przez pierwsze dni po artroskopii zalecane jest nieforsowanie stawu, trzymanie kończyny w pozycji wyprostowanej, a w razie dokuczliwego bólu stosowanie środków przeciwbólowych.

Jeżeli staw był operowany, lekarz może zalecić zabiegi fizjoterapeutyczne i kinezyterapię, czyli ćwiczenia, które przyspieszą powrót do zdrowia. Ich zadaniem jest złagodzenie dolegliwości, pobudzenie i wzmocnienie mięśni, a także zwiększenie stabilizacji stawu. Rehabilitacja przeprowadzana jest według programów ustalanych indywidualnie dla każdego pacjenta. Czas rekonwalescencji może więc być różny – wynosi od 2 do 6 tygodni. Powrót do pełnej sprawności w przypadku artroskopii kolana lub stawu skokowego trwa nawet 12 tygodni.

Zobacz także: Artroskopia stawu skokowego.