Cukrzyca – rodzaje, objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Cukrzyca to choroba społeczna. Wyróżnia się kilka typów cukrzycy, w tym cukrzycę typu 1, typu 2 i cukrzycę ciężarnych. Omawiana choroba przewlekła wymaga od pacjenta dużego zaangażowania w proces leczenia. Terapia opiera się w dużej mierze na prowadzeniu zdrowego trybu życia i przyjmowaniu leków.

Cukrzyca – co to za choroba?

Pod pojęciem cukrzycy kryje się grupa chorób metabolicznych, dla których cechą charakterystyczną jest hiperglikemia, czyli stan podwyższonego poziomu glukozy we krwi. W zależności od podłoża hiperglikemii wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje cukrzycy. Mianowicie:

• cukrzycę typu 1 – dla jej określenia używa się też terminu „cukrzyca insulinozależna”. Za jej powstanie odpowiada zniszczenie komórek β wysp trzustkowych (tzw. wysepek Langerhansa), które produkują insulinę. W konsekwencji dochodzi do utraty zdolności tych struktur do wydzielania insuliny;
• cukrzycę typu 2 – dla jej określenia używa się też terminu „cukrzyca insulinoniezależna” lub „wieku dorosłego”. Za jej powstanie odpowiada oporność organizmu na insulinę i względny jej niedobór;
• inne specyficzne typy cukrzycy (cukrzyca o znanej etiologii, wtórna).

Osobną kategorię stanowi także cukrzyca ciążowa, która stwierdzana jest u zdrowych dotychczas kobiet. Cukrzyca w ciąży stanowi zagrożenie dla rozwijającego się w łonie dziecka. Może skutkować np. przedwczesnym porodem, większym ryzykiem cięcia cesarskiego, makrosomią płodu, czyli jego nadmiernym wzrostem, wielowodziem, wadami wrodzonymi. Wystąpienie cukrzycy ciążowej zwiększa ryzyko rozwoju w przyszłości cukrzycy typu 2.

Jakie są objawy cukrzycy?

Cukrzyce typu 1 i 2 różnią się pod względem przebiegu i towarzyszących im objawów. Początek cukrzycy typu 1 jest zazwyczaj gwałtowny. Jej typowymi objawami są: wzmożone pragnienie, oddawanie dużej ilości moczu, czyli wielomocz i spadek masy ciała. Może występować także silny głód, senność, osłabienie, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, wymioty, ból brzucha. Cukrzyca typu 2 może przez długi okres przebiegać bezobjawowo. Znaczna część przypadków choroby charakteryzuje się nieuchwytnym początkiem. Objawami pojawiającymi się na początku rozwoju choroby mogą być nykturia, wielomocz, osłabienie i wzmożone pragnienie, następnie mogą pojawić się takie dolegliwości jak: złe gojenie się ran, drętwienie kończyn, stany zapalne narządów moczowo-płciowych. U chorych pojawiają się niekiedy: zaburzenia wzroku, nadmierne wypadanie włosów, nawracająca czyraczność, zmiany ropne na skórze.

Jakie są powikłania cukrzycy?

Należy zaznaczyć, że cukrzyca jest chorobą obarczoną szeregiem groźnych powikłań. Wśród nich wymienia się powikłania ostre, czyli nagle pojawiające się stany zaburzenia metabolicznego, jak np. śpiączka cukrzycowa, kwasica ketonowa oraz stany hipoglikemiczne spowodowane nieprawidłowym leczeniem. Drugi rodzaj to powikłania przewlekłe, które są konsekwencją zmian zachodzących w naczyniach i narządach w miarę rozwoju cukrzycy.

Do powikłań przewlekłych zalicza się mikroangiopatie – zmiany w małych naczyniach, np. retinopatię, neuropatię (polineuropatię cukrzycową), nefropatię cukrzycową – oraz makroangiopatie – zmiany zachodzące w dużych oraz w średnich tętnicach, np. chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze, zawał serca, choroby naczyń obwodowych i mózgowych, stopę cukrzycową.

Cukrzyca predysponuje także do rozwoju innych poważnych chorób oczu, dlatego tak ważne są regularne badania okulistyczne. Cukrzyca przyspiesza wystąpienie zaćmy o 5-10 lat. Uważa się też, że choroba może sprzyjać rozwojowi zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD).

Dlatego też nie należy lekceważyć niepokojących objawów ocznych przy cukrzycy, takich jak np. nagłe pogorszenie się widzenia. Może ono sygnalizować progresję stanu chorobowego w oku lub świadczyć o wylewie krwi do siatkówki czy ciała szklistego.

Jakie są przyczyny cukrzycy?

Cukrzyca jest chorobą częściowo uwarunkowaną genetycznie. Należy jednak zaznaczyć, że nawet w przypadku dziedzicznej skłonności do powstania cukrzycy typu 1 niezbędne jest wystąpienie determinantu środowiskowego, np. infekcji (głównie wirusowych), stresu, niektórych związków chemicznych. W przypadku cukrzycy typu 2 mówi się o zestawieniu czynników genetycznych ze stylem życia. Do jej powstania predysponują zwłaszcza: nadmierna masa ciała, stres, zły sposób odżywiania, brak aktywności fizycznej. W etiologii cukrzycy o znanej etiologii wymienia się takie stany, jak m.in.: zaburzenia działania komórek β uwarunkowane genetycznie, cukrzycę noworodkową, choroby wewnątrzwydzielniczej części trzustki, endokrynopatie. Z kolei czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej obejmują: podeszły wiek, otyłość, ciążę przebiegającą z wielowodziem, urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4,5 kg, obciążony wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy.

Na czym polega leczenie cukrzycy?

Leczenie cukrzycy wygląda nieco inaczej w poszczególnych jej typach. Przykładowo leczenie cukrzycy typu 2 opiera się na zmianie trybu życia i zmniejszaniu czynników podwyższających ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia. Ważnym elementem jest aktywność fizyczna, która w znacznym stopniu przyczynia się do utraty wagi oraz obniża insulinooporność. Poza tym istotne jest stosowanie odpowiedniej diety cukrzycowej, opartej na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Dodatkowo stosowane są leki dla prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Lekiem pierwszego rzutu w przypadku cukrzycy typu 2 jest metformina.

W przypadku cukrzycy typu 1 zdrowy styl życia jest równie ważny, lecz podstawę leczenia stanowi insulinoterapia. Preparaty insuliny podaje się podskórnie za pomocą penów (piór) insulinowych, strzykawek lub przy użyciu pompy insulinowej. Cukrzyca ciążowa wymaga najczęściej stosowania samej diety, rzadziej konieczne jest włączenie insuliny.

Do pobrania  - Dieta w cukrzycy typu 2