Dbaj o głęboki oddech

Definicja tej choroby jest trudna, była wielokrotnie zmieniana i nadal jest daleka od doskonałości. Obecnie przyjmuje się, że POCHP to: postępujące zmniejszenie przepływu powietrza przez oskrzela u osób z objawami przewlekłego zapalenia oskrzeli i/lub rozedmy.

Zmniejszenie przepływu powietrza przez oskrzela można rozpoznać na podstawie badania spirometrycznego. W odróżnieniu od astmy, w POCHP stwierdzone zaburzenia przepływu nie ustępują lub poprawiają się jedynie w niewielkim stopniu po lekach rozkurczających oskrzela.

Definicje wspomnianych obu jednostek chorobowych wchodzących w skład POCHP od wielu lat nie uległy zmianie, pierwsza opiera się o wywiady zebrane z chorymi, druga o wyniki badania histologicznego tkanki płucnej.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli można rozpoznać u chorych, którzy skarżą się na kaszel i odkrztuszanie wydzieliny przez 3 miesiące w okresie ostatnich dwóch lat. Rozedma polega na zniszczeniu przegród między pęcherzykami płucnymi, co zmniejsza powierzchnię wchłaniania tlenu i prowadzi do uczucia braku powietrza, początkowo po wysiłku fizycznym, a w miarę postępu choroby również w spoczynku. Rozedmę płuc można podejrzewać na podstawie zdjęcia radiologicznego klatki piersiowej, a potwierdzić tomografią komputerową klatki piersiowej

Przyczyny rozwoju POCHP

• palenie tytoniu (czynne i bierne!),
• zanieczyszczenie środowiska (powietrza atmosferycznego, miejsc pracy, środowiska domowego - opalanie mieszkań węglem, gotowanie w źle wentylowanych pomieszczeniach),
• zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie,
• bierne palenie tytoniu przez dziecko palących w jego obecności rodziców,
• nawracające zakażenia układu oddechowego u dorosłych,
• predyspozycje genetyczne (bardzo rzadkie).

W 90% przypadków za rozwój POCHP jest odpowiedzialne palenie tytoniu. U podłoża zmian zapalnych toczących się w błonie śluzowej oskrzeli leżą skomplikowane procesy immunologiczne, które prowadzą do ograniczenia przepływu powietrza, zniszczenia ścian pęcherzyków płucnych i zwiększonej ilości śluzu w drogach oddechowych, co prowadzi do wystąpienia określonych objawów zgłaszanych przez chorych.

Objawy POCHP:

kaszel i odkrztuszanie plwociny, początkowo w godzinach porannych, później również w ciągu dnia duszność narastająca na przestrzeni lat od powysiłkowej do spoczynkowej w zaawansowanym okresie choroby.

Kaszel i odkrztuszanie plwociny są charakterystyczne dla przewlekłego zapalenia oskrzeli. Plwocina w okresie stabilnym choroby jest przezroczysta i często trudna do odkrztuszenia. Kolor plwociny jest bardzo istotnym wskaźnikiem zaostrzenia choroby, dlatego jej wygląd powinien być przez chorego obserwowany.

Duszność, która wynika ze zwężenia światła oskrzeli i uszkodzenia ścian pęcherzyków płucnych narasta w miarę trwania choroby od powysiłkowej w różnym stopniu nasilenia do spoczynkowej, w skrajnych przypadkach utrudniającą codzienną toaletę i jedzenie.

W zaawansowanym stadium POCHP dochodzi do niewydolności układu oddechowego, która jest wskazaniem do przewlekłego leczenia tlenem w warunkach domowych (stosowanie koncentratorów tlenowych).

Rozpoznanie POCHP opiera się na:

• dokładnie zebranym wywiadzie i badaniu chorego,
• badaniu spirometrycznymbadaniu radiologicznym klatki piersiowej,
• czasami wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej klatki piersiowej (przypadki zaawansowanej rozedmy).

O zaostrzeń POCHP może dochodzić często, nawet kilka razy w roku. Główną przyczyną są zakażenia układu oddechowego. Znacznie rzadziej prowadzą do tego inne czynniki takie jak: zanieczyszczenie powietrza (np. kurz w okresie remontu mieszkania), zatorowość płucna (zamknięcie naczyń płucnych przez skrzepy przemieszczone z żył głębokich kończyn dolnych), odma samoistna (pęknięcie pęcherza rozedmowego i przedostanie się powietrza między płuco i ścianę klatki piersiowej). aktywność fizyczną.

Przyczyną zakażeń układu oddechowego w początkowym okresie najczęściej są wirusy (np. grypy), które uszkadzając nabłonek oskrzeli ułatwiają dodatkowe zakażenie bakteriami obecnymi w gardle lub oskrzelach chorego. Do zaostrzeń dochodzi głównie w okresie jesieni i zimy. Właśnie te pory charakteryzuje wzrost zakażeń wirusowych do epidemii włącznie. Zakażenia wirusowe dają typowe objawy w postaci zapalenia górnych dróg oddechowych (gorączka, katar, ból gardła, bóle mięśniowe). Szybko jednak dochodzi do zajęcia błony śluzowej oskrzeli. Zaostrzenia POCHP mogą przebiegać bez objawów ogólnych i dochodzi bezpośrednio do rozwoju objawów charakterystycznych dla zapalenia dolnych dróg oddechowych do których należą: nasilenie duszności (powysiłkowej lub pojawienie się spoczynkowej), kaszel i wzrost objętości wykrztuszanej plwociny oraz jej ropny wygląd (kolor żółty, zielono-szary lub kremowy).

W okresie jesienno-zimowym chorzy mogą mieć kilka zaostrzeń i z tego powodu w tej grupie chorych zbliżanie się jesieni budzi zawsze uzasadniony niepokój. Nadejście wiosny, a potem lata związane jest z mniejszą ilością zakażeń i bardzo często w tym okresie nie dochodzi do zaostrzeń wywołanych zakażeniami wirusowymi i bakteryjnymi. W przypadku niektórych chorych nawet możliwa jest redukcja dawek przyjmowanych leków. Należy jednak pamiętać, że w okresie wiosennym duże stężenie pyłków drzew i traw może prowadzić do podrażnienia układu oddechowego i błon śluzowych nie tylko u chorych na astmę, ale również u chorych na POCHP, co może dawać objawy zaostrzenia dolegliwości.

Zapobieganie POCHP obejmuje przede wszystkim wszystkie działania zmierzające do zwalczania nałogu palenia tytoniu (w tym również biernego narażenia na dym tytoniowy), ograniczenie szkodliwych wpływów środowiska pracy (stosowanie środków i metod produkcyjnych eliminujących zapylenie w miejscu pracy) i w domu (np. stosowanie kuchni elektrycznych, wyciągów kuchennych).

Rozpoznaniu POCHP towarzyszy bezwzględny zakaz palenia tytoniu. Pozwala to zahamować postęp choroby. W chwili obecnej istnieje bardzo szeroka oferta środków ułatwiających zaprzestanie palenia.

Gumy do żucia, pastylki, plastry, inhalatory zawierające nikotynę pomagają pozbyć się nałogu. Odzwyczajenie się od tych form przyjmowania nikotyny jest bardzo łatwe.

W profilaktyce zakażeń wywołujących zaostrzenia POCHP bardzo ważne miejsce zajmują szczepienia przeciwko grypie (raz a nawet dwa razy w roku) oraz zakażeniom bakteryjnym, które najczęściej wywołują zaostrzenia POCHP (jedno szczepienie na 5 lat). Mimo ich stosowania istotnym zaleceniem dla wszystkich chorych na POCHP jest pozostawanie w domu w okresie zwiększonej ilości zakażeń wirusowych lub epidemii grypy. Sklepy, urzędy, teatry, kina, środki miejskiej komunikacji i inne skupiska ludzi są zagrożeniem zakażenia układu oddechowego i zaostrzenia POCHP. Wizyty w tych miejscach, jeżeli nie są konieczne, muszą poczekać do wiosny. W leczeniu stabilnego POCHP znajdują zastosowanie leki z wielu grup. Ich rola polega na rozszerzeniu oskrzeli, działaniu przeciwzapalnym, ułatwianiu wykrztuszenia wydzieliny. Dawkowanie oraz formy podawania tych leków zależą od stopnia zaawansowania choroby. W zaostrzeniu chorzy dodatkowo otrzymują antybiotyki. Bardzo często zaostrzenie POCHP u osoby w starszym wieku (powyżej 65 lat) jest wskazaniem do leczenia szpitalnego i stosowania tlenoterapii. W najbardziej zaawansowanych przypadkach POCHP przebiegających z niewydolnością oddychania wskazana jest tlenoterapia domowa z zastosowaniem koncentratorów tlenu (urządzenia zagęszczające tlen z powietrza do stężeń leczniczych). Pozwalają one na leczenie chorych w otoczeniu rodziny i pozwalają na niewielką aktywność fizyczną.