Zwyrodnienie stawów kolanowych – co może je powodować i jak należy je leczyć?

Choroby kolan mogą w znacznym stopniu ograniczyć funkcjonowanie, a tym samym doprowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia. Jednym z takich schorzeń są zmiany zwyrodnieniowe. Szacuje się, że dotyczą one ponad 8 milionów Polaków. Sprawdź, w jaki sposób objawia się choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych. Dowiedz się więcej na temat sposobów jej rozpoznawania i metod leczenia.Co to jest choroba zwyrodnieniowa kolan?

Co to jest choroba zwyrodnieniowa kolan?

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego inaczej jest określana gonartrozą. Najczęściej obserwowana jest u osób w wieku 45–65 lat. Częstość jej występowania wynosi 7–14% w grupie wiekowej 45–49 lat, 30–40% w grupie wiekowej 55–64 lata, przy czym częściej występuje wśród kobiet. Schorzenie to charakteryzuje się zaburzeniem procesów tworzenia i degeneracji chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości.

Jakie są przyczyny zwyrodnieniowej choroby kolan?

Choroba zwyrodnieniowa kolana może mieć charakter idiopatyczny, czyli nie mieć żadnej określonej przyczyny powstania. Wśród czynników sprzyjających jej rozwojowi można wymienić:

• zaburzenia osi kończyny dolnej (np. szpotawe, koślawe ustawienie kolan),
• zaburzenia rozwojowe stawu (np. dysplazja stawu kolanowego),
• zmiany przeciążeniowe na podłożu nadmiernej masy ciała,
• zmiany przeciążeniowo-urazowe (np. skręcenia, zwichnięcia, złamania, uszkodzenia więzadeł czy łąkotki),
• nabyta wada postawy,
• osłabienie mięśni,
• zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego,
• jałowa martwica kości (np. choroba Legga-Calvégo-Perthesa),
• przebyta lub obecna choroba metaboliczna (np. ochronoza, choroba Wilsona, choroba Gauchera) lub zapalna (np. dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów, osteopetroza).

Badacze zwracają też uwagę na genetyczne uwarunkowania choroby zwyrodnieniowej stawów, a dokładnie mutacje w genie COL2A1 kodującym kolagen typu II. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego częściej rozwija się u osób dźwigających ciężary, często/długo kucających czy klęczących, biegaczy długodystansowych, piłkarzy, koszykarzy.

Zobacz także: Kiedy wykonać rezonans stawu skokowego?

Objawy choroby zwyrodnieniowej kolan

 Objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego to przede wszystkim:

• dolegliwości bólowe (początkowo odczuwane tylko podczas ruchu w stawie i ustępujące w spoczynku, w zaawansowanej chorobie bardzo silne, w spoczynku i w nocy),
• ograniczenie zakresu ruchów,
• zaburzenie osi kończyny,
• zniekształcenie i poszerzenie obrysów stawu,
• bolesność uciskowa stawu,
• trzeszczenia w stawie podczas ruchów,
• niestabilność stawu,
• zanik mięśni lub osłabienie siły mięśniowej.

W obrębie stawu może wystąpić wysięk i torbiel w dole podkolanowym (tzw. torbiel Bakera). W zaawansowanych przypadkach można zaobserwować zgięciowy przykurcz stawu kolanowego i zaburzenia chodu. Choroba zwyrodnieniowa stawów jest uważana za główną przyczynę przewlekłej niepełnosprawności u osób w wieku podeszłym.

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej kolan

Rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych możliwe jest dzięki badaniu podmiotowym i przedmiotowym, na które składają się m.in. ocena wyglądu stawu, postawy ciała i chodu, wysięku, zakresu ruchów, stabilności więzadeł, trzeszczeń podczas ruchów, siły mięśniowej, masy ciała i BMI.

Pacjent może zostać skierowany na badania obrazowe. W pierwszej kolejności wykonywane jest badanie RTG. Typowe zmiany widoczne na radiogramie to m.in.:

• wyrośla kostne,
• zwężenie szpary stawowej,
• torbiele zwyrodnieniowe,
• zniekształcenie kostnych obrysów stawu.

W przypadku niepewności diagnostycznej wskazany jest rezonans magnetyczny. Badanie to pozwala na różnicowanie zmian zwyrodnieniowych w stawie ze schorzeniami kolan. W razie potrzeby lekarz może zlecić dodatkowo m.in. USG czy tomografię komputerową.

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych – leczenie

Leczenie gonartrozy ma głównie charakter zachowawczy. Stosowana jest farmakoterapia z użyciem różnorodnych preparatów działających przeciwbólowo, przeciwzapalnie, regeneracyjnie (leki wspomagające chrząstkę stawową – glukozamina, chondroityna, czynniki wzrostu, preparaty kwasu hialuronowego, komórki macierzyste).

Istotna jest rola rehabilitacji i kinezyterapii. Na szczególną uwagę zasługują krioterapia i pole magnetyczne małej częstotliwości. Ich celem są zwalczanie bólu, poprawa ruchomości, usprawnienie mięśni. Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie efektów, zalecane jest wprowadzanie leczenia operacyjnego – artroskopii stawu kolanowego lub endoprotezoplastyki kolana. Pierwszy z zabiegów skupia się na wyrównaniu powierzchni stawowych i stymulacji chrząstki do przebudowy oraz odtworzeniu osi kończyny dolnej. Drugi ma na celu całkowite zastąpienie uszkodzonych powierzchni stawowych.

Zobacz także: USG kolana – jakie są wskazania do badania i na czym ono polega?

Zwyrodnienie stawów – co to za choroba?

Zanim przedstawione zostanie szczegółowo leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów, należy w kilku słowach przypomnieć, co to za choroba. Zwyrodnienie stawów rozwija się na skutek zaburzeń w zakresie ilości i jakości chrząstki stawowej. Odpowiada ona za amortyzowanie ruchów stawu i przesuwanie nim po powierzchni stawowej. Wraz z zaawansowaniem patologii dochodzi do pojawienia się nieprawidłowości w okolicznych strukturach, w tym m.in. w położonej pod chrząstką stawową kości, więzadłach, ścięgnach, mięśniach, torebce stawowej.

W efekcie chory doświadcza szeregu objawów, głównie takich jak:

• ból,
• sztywność,
• obrzęk,
• ocieplenie,
• tkliwość,
• zniekształcenie obrysów i ograniczenie ruchomości stawu.

Zazwyczaj zwyrodnienie stawów obserwuje się w obrębie palców dłoni i stóp, a także kolan, bioder oraz kręgosłupa. Biorąc pod uwagę przyczyny powstania, zwyrodnienie stawów może mieć charakter pierwotny (nie ma jasno określonej przyczyny) lub wtórny (za rozwój choroby odpowiada szereg czynników, w tym m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, uraz, zakażenie, wrodzone zaburzenia budowy stawów).

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku podejrzenia zwyrodnienia stawów należy się zgłosić do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz rodzinny na podstawie wstępnego rozpoznania skieruje pacjenta do reumatologa. To specjalista z zakresu chorób stawów, który po przeprowadzeniu szczegółowych badań opracuje sposób leczenia najlepszy dla chorego.

Na czym polega leczenie zwyrodnienia stawów?

Z uwagi na niedostępność leczenia przyczynowego zwyrodnienia stawów oddziaływanie terapeutyczne skupia się głównie na ograniczeniu doświadczanego bólu, zachowaniu lub poprawie funkcji stawu oraz zmniejszeniu ryzyka niepełnosprawności. Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów dzieli się na farmakologiczne, niefarmakologiczne i chirurgiczne.

Niefarmakologiczne metody leczenia zwyrodnienia stawów

Leczenie niefarmakologiczne to podstawa terapii zwyrodnienia stawów. Obejmuje ono zwłaszcza:

• edukację;
• redukcję masy ciała;
• rzucenie palenia papierosów;
• aktywność fizyczną (dostosowaną do wieku i możliwości);
• dietoterapię;
• rehabilitację – głównie kinezyterapię, fizykoterapię, krioterapię, magnetoterapię, elektroterapię, ultradźwięki, balneoterapię;
• indywidualnie dostosowane zaopatrzenie ortopedyczne – laski, kule, ortezy oraz obuwie ortopedyczne;
• psychoterapię.

Farmakologiczne metody leczenia zwyrodnienia stawów

W łagodzeniu dolegliwości bólowych towarzyszących zwyrodnieniu stawów często stosowanym lekiem jest paracetamol. Jeśli środek ten nie przynosi ulgi, rozważa się doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ketoprofen, diklofenak, naproksen) lub opioidowe leki przeciwbólowe (np. tramadol). W ramach farmakoterapii wykonuje się iniekcje glikokortykosteroidami lub kwasem hialuronowym bezpośrednio do stawu. W leczeniu zwyrodnienia stawów pomocne są także suplementy diety z siarczanem chondroityny, kolagenem i siarczanem glukozaminy.

Zobacz także: Jak rozpoznać dyskopatię?

Jak umówić wizytę

Badania NFZ

22 275 96 28

Formularz

Umów badanie w ramach abonamentu

Portal Pacjenta

Umów wizytę płatną

22 275 96 28

Kup online

Chirurgiczne metody leczenia zwyrodnienia stawów

Jeśli powyższe metody leczenia nie przyniosły rezultatów i objawy zwyrodnienia stawów znacznie ograniczają funkcjonowanie chorego, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Zastosowanie znajdują zabiegi korekcyjne, w tym m.in. zabiegi artroskopowe mające na celu oczyszczenie stawu ze zniszczonych tkanek. U chorych ze znacznymi zmianami, uporczywym bólem i niepełnosprawnością wykonywana jest protezoplastyka. Zabieg ten polega na usunięciu zniszczonego stawu i zastąpieniu go sztuczną protezą.

Zobacz także: Reaktywne zapalenie stawów – co to jest? Objawy, przyczyny, zapobieganie choroby

Jak zapobiegać chorobie zwyrodnieniowej stawów?

Można ograniczyć ryzyko zwyrodnienia stawu biodrowego, kolanowego czy innego dzięki m.in.:

prawidłowej masie ciała – redukcja nadwagi zmniejsza prawdopodobieństwo patologii, zwłaszcza w obrębie stawów kończyn dolnych;

• ćwiczeniom wzmacniającym mięśnie – poprawiają stabilizację stawu i płynność ruchu;
• podejmowaniu aktywności ruchowej – warto uprawiać sporty nieprzeciążające znacznie stawów (np. pływanie, jazda na rowerze);
• ograniczaniu narażenia na czynniki zawodowe – zmiana pozycji ciała podczas pracy, prawidłowy sposób podnoszenia ciężkich rzeczy (z pozycji kucznej, a nie ze skłonu);
• stosowaniu akcesoriów poprawiających funkcjonowanie stawów (np. wkładki do butów);
• stosowaniu diety bogatej w produkty zawierające takie składniki mineralne jak wapń  oraz białko, a zwłaszcza kolagen.