Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – objawy, leczenie, badania

Przyczyny zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa

Pomimo intensywnych badań dokładna przyczyna ZZSK pozostaje w dalszym ciągu nieznana. Uważa się, że do rozwoju tej choroby konieczne jest nałożenie się na siebie kilku różnych czynników, takich jak:

• czynniki genetyczne – obecność antygenu HLA-B27 u ponad 90% Pacjentów rasy białej cierpiących na ZZSK sugeruje silne genetyczne podłoże tej dolegliwości. Jednak nawet jego posiadanie nie oznacza pewności zachorowania – większość osób z antygenem HLA-B27 nie choruje na ZZSK, a niektórzy chorzy na tę chorobę go nie posiadają. Podejrzewa się również udział innych czynników genetycznych w podatności na rozwój ZZSK;
• czynniki środowiskowe – zakażenia bakteryjne, zwłaszcza przewodu pokarmowego i dróg moczowo-płciowych, mogą odgrywać istotną rolę w zapoczątkowaniu procesu zapalnego prowadzącego do ZZSK. Ponadto palenie tytoniu jest uważane za czynnik ryzyka nasilający przebieg choroby;
• czynniki immunologiczne – zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego, prowadzące do nadmiernej reakcji zapalnej.

Zobacz także: Osteoporoza.

Jakie są objawy ZZSK?

Początek i przebieg zesztywniającego zapalenia kręgosłupa mogą się znacznie różnić u poszczególnych osób. Objawy tej choroby dzieli się na trzy główne grupy:

1. Objawy ze strony układu ruchu:

• zapalny ból kręgosłupa, najczęściej obejmujący odcinek lędźwiowy, a z czasem również odcinki piersiowy i szyjny. Ból pleców ma charakter narastający, nasila się w nocy i ustępuje pod wpływem aktywności fizycznej;
• bóle mięśni i stawów, obrzęk i ograniczenie ruchomości stawów obwodowych, takich jak biodra, kolana i stawy skokowe;
• stopniowe ograniczenie ruchomości kręgosłupa i zmniejszenie rozszerzalności klatki piersiowej, wynikające z postępującego usztywnienia.

1. Objawy pozastawowe:

• zapalenie błony naczyniowej oka (u około 30% chorych), objawiające się bólem, zaczerwienieniem gałki ocznej, światłowstrętem i pogorszeniem ostrości widzenia;
• zaburzenia rytmu serca, niewydolność zastawki aortalnej oraz inne nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego;
• zwłóknienie płuc i zmiany śródmiąższowe, prowadzące do duszności i kaszlu;
• zaburzenia czynności nerek;
• objawy ze strony układu nerwowego, takie jak drętwienie, mrowienie lub osłabienie kończyn.

1. Objawy ogólne: zmęczenie, osłabienie, stany podgorączkowe i utrata masy ciała, wynikające z przewlekłego stanu zapalnego.

Zobacz także: Sztywność karku – możliwe przyczyny i zalecane badania.

Jak rozpoznać zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?

Rozpoznanie ZZSK opiera się na kompleksowej ocenie informacji uzyskanych z badania podmiotowego, przedmiotowego, obrazowych i laboratoryjnych. Lekarz, najczęściej reumatolog, rozpoznaje ZZSK na podstawie:

• wywiadu medycznego, uwzględniającego czas trwania objawów i ich charakter;
• badania fizykalnego, oceniającego ruchomość kręgosłupa i obecność bólu w charakterystycznych lokalizacjach;
• analizy wyników badań obrazowych:
  • zdjęcia RTG stawów krzyżowo-biodrowych pozwalają na ocenę zmian zapalnych w tych stawach;
  • tomografia komputerowa kręgosłupa i rezonans magnetyczny kręgosłupa umożliwiają wykrycie wczesnych zmian zapalnych i ocenę stanu kręgosłupa;
  • badanie ultrasonograficzne stawów i przyczepów ścięgnistych pozwala na ocenę zapalenia;
• analizy wyników badań laboratoryjnych:
  • oznaczenia antygenu HLA-B27, będącego markerem genetycznym ZZSK;
  • oceny parametrów stanu zapalnego, takich jak OB i CRP;
  • badań morfologii krwi, czynności nerek i wątroby.

Zobacz także: Rezonans magnetyczny miednicy.

Jak umówić wizytę

Badania NFZ

22 880 90 80 

Formularz

Umów badanie w ramach abonamentu

Portal Pacjenta

Umów wizytę płatną

22 880 90 80 

Kup online

Leczenie ZZSK

Leczenie ZZSK obejmuje zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Dobór optymalnej terapii zależy od stopnia zaawansowania choroby, zajęcia innych stawów i narządów oraz od chorób towarzyszących.

Sprawdź, czym jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak diklofenak, meloksykam czy celekoksyb, stanowią podstawę leczenia ZZSK. Działają one przeciwzapalnie i przeciwbólowo, zmniejszają dolegliwości i poprawiają funkcjonowanie kręgosłupa. Niektóre badania sugerują, że NLPZ mogą również hamować postęp choroby. W przypadku ich niewystarczającej skuteczności stosuje się leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol, kodeina, dihydrokodeina lub tramadol. Leki biologiczne, w tym adalimumab, infliksymab, etanercept oraz nowszy upadacytynib, skutecznie łagodzą ból i sztywność, poprawiając jakość życia Pacjentów. Jednak ich wpływ na zahamowanie progresji ZZSK nie jest jednoznacznie potwierdzony. Ze względu na zwiększone ryzyko osteoporozy u Pacjentów z ZZSK lekarz może zalecić bisfosfoniany w celu zapobiegania lub leczenia zmian kostnych. W przypadkach gdy ZZSK obejmuje również stawy obwodowe, lekarz może włączyć sulfasalazynę lub metotreksat.

Sprawdź, jak leczona jest dyskopatia.

Regularne ćwiczenia, takie jak ćwiczenia postawy, rozciągające i oddechowe, mają kluczowe znaczenie w utrzymaniu sprawności i w zmniejszeniu dolegliwości bólowych. Ćwiczenia powinny być dobrane indywidualnie przez doświadczonego fizjoterapeutę. Metody, takie jak termoterapia, elektroterapia, ultradźwięki i kinezyterapia, mogą wspomagać leczenie, łagodząc ból i rozluźniając mięśnie. W zaawansowanych przypadkach ZZSK, gdy leczenie zachowawcze okazuje się niewystarczające, rozważane są zabiegi chirurgiczne.

Dodatkowo chorzy powinni:

• unikać upadków i urazów, ograniczyć aktywność fizyczną, wymagającą dużego obciążenia kręgosłupa;
• dbać o prawidłową postawę i unikać dźwigania ciężkich przedmiotów;
• zaprzestać palenia tytoniu, który znacząco zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych i oddechowych;
• zadbać o odpowiednią dietę bogatą w wapń i witaminę D, aby zapobiegać osteoporozie;
• w razie potrzeby korzystać ze wsparcia psychologicznego w radzeniu sobie z frustracją, poczuciem zależności od innych oraz depresją.