Zapalenie opon mózgowych – jakie badania należy wykonać?

Zapalenie opon mózgowych stanowi istotny problem epidemiologiczny i medyczny. Obejmuje błony pokrywające mózgowie: oponę miękką, pajęczynówkę i przestrzeń podpajęczą. Jest potencjalnym stanem zagrożenia życia, który wymaga pilnej diagnostyki i leczenia. Dowiedz się, na czym opiera się proces diagnostyczny zapalenia opon mózgowych.

Badanie podmiotowe i objawy zapalenia opon mózgowych

Rozpoznanie zapalenia opon mózgowych rozpoczyna się od przeprowadzenia badania podmiotowego, czyli wywiadu z pacjentem. Obejmuje on przede wszystkim informacje z zakresu przebytych w ostatnim czasie zakażeń, historii szczepień, historii chorobowej – przeszłych i istniejących chorób, prowadzonego stylu życia, doświadczanych przez pacjenta objawów.

Kolejnym krokiem jest badanie przedmiotowe, w którym należy ocenić przede wszystkim tętno, częstość oddechów, stan świadomości, ciśnienie tętnicze, występowanie krwawień, a następnie przeprowadzić badanie neurologiczne.

Zapaleniu opon mózgowych towarzyszyć mogą następujące objawy:

• ból i zawroty głowy;
• gorączka;
• zaburzenia świadomości;
• senność, a w ciężkich przypadkach śpiączka;
• wymioty, nudności;
• objawy oponowe, w tym m.in. sztywność karku, objaw Brudzińskiego, objaw Kerniga;
• podwójne widzenie;
• porażenie mięśni;
• zaburzenia mowy;
• obrzęk tarczy nerwu wzrokowego;
• napady padaczkowe.
  
  

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – badania z krwi

Przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowych lekarz zleca przeprowadzenie następujących badań z krwi obwodowej:

• morfologię krwi z rozmazem ręcznym – ocena elementów morfotycznych krwi (układu białokrwinkowego, czerwonokrwinkowego i płytek krwi), rozmaz ręczny zapewnia dokładną ocenę liczby poszczególnych elementów morfotycznych i ich struktury komórkowej;
• posiewy krwi – hodowanie próbki krwi na odpowiednim podłożu w celu identyfikacji bakterii odpowiedzialnych za zapalenie opon mózgowych; badanie to jest konieczne przed podaniem antybiotyku;
• badania biochemiczne w surowicy krwi − stężenie białka C-reaktywnego (tzw. białka ostrej fazy, białka CRP), odczyn Biernackiego, badanie poziomu glukozy, mocznika, kreatyniny, badanie elektrolitów, czyli ocena stężenia potasu (K+) i sodu (Na+);
• układ krzepnięcia – fibrynogen (białko biorące udział w procesie krzepnięcia krwi), protrombina (II czynnik krzepnięcia), APTT (czas kaolinowo-kefalinowy, czyli miara aktywności osoczowych czynników krzepnięcia XII, XI, IX i VIII);
• gazometria – ocena równowagi kwasowo-zasadowej i wymiany gazowej.

Zobacz także: Migrena – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie opon mózgowych – jak sprawdzić?

Rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wymaga wykonania punkcji lędźwiowej. Podczas tego zabiegu pobiera się płyn mózgowo-rdzeniowy, który następnie poddaje się analizie laboratoryjnej. Badanie go jest kluczowe dla potwierdzenia zapalenia opon mózgowych i ustalenia jego etiologii. Przeprowadzone powinno zostać u każdego z podejrzeniem tej choroby.

Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do wykonania badania, które obejmują m.in.:

• niewydolność krążeniowo-oddechową;
• obrzęk mózgu stwierdzany w badaniu obrazowym;
• wady pogranicza szyjno-czaszkowego, które utrudniają krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego;
• objawy wgłobienia (np. nieprawidłowa reakcja źrenic na światło, nieregularny oddech);
• ciężkie zaburzenia krzepnięcia;
• infekcję skóry w okolicy krzyżowo-lędźwiowej.

Zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym zależą od rodzaju zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W badaniu ocenia się m.in. barwę, przejrzystość, liczbę komórek w ul (cytoza), ilość limfocytów, zawartość białka oraz stężenie glukozy. Przykładowo, cechy płynu w wirusowym zapaleniu opon mózgowych przedstawiają się następująco: wodojasny, klarowny, cytoza to od kilku do kilkuset komórek w ul, podwyższone neutrofile (0–25), limfocyty ponad 75, białko w normie lub nieco podwyższone, stężenie glukozy w normie lub obniżone, stężenie chloru w normie lub obniżone, stężenie kwasu mlekowego w normie lub podwyższone (2,2–3 mmol/l).

Zobacz także: Jakie są przyczyny i rodzaje bólu głowy? Badania i leczenie

Jak umówić wizytę

Badania NFZ

22 275 96 28

Formularz

Umów badanie w ramach abonamentu

Portal Pacjenta

Umów wizytę płatną

22 275 96 28

Kup online

Badania obrazowe w rozpoznaniu zapalenia opon mózgowych

Badania obrazowe – tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny – wskazane są u osób z ciężkim przebiegiem zapalenia opon mózgowych. Wskazaniem do ich wykonania są też m.in.:

• zaburzenia świadomości;
• utrata przytomności;
• bradykardia utrzymująca się pomimo leczenia;
• wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego;
• występowanie innych objawów mózgowych;
• obrzęk tarczy nerwu wzrokowego;
• niedawny uraz lub zabieg neurochirurgiczny;
• choroby układu nerwowego w wywiadzie (np. udar, guz mózgu);
• podejrzenie krwawienia podpajęczynówkowego;
• nabyte lub wrodzone zaburzenia odporności.

Na podstawie badań obrazowych można stwierdzić m.in. ostre wodogłowie zapalne, obrzęk mózgu, lub wykluczyć krwawienie. Nie ma wskazań do rutynowego wykonywania badań obrazowych.

Zobacz także: Udar mózgu – co to takiego? Przyczyny, objawy, badania