Toczeń rumieniowaty układowy – objawy, leczenie, diagnostyka
Udostępnij na:
Choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy, stanowią poważne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej. Ten przewlekły, nieprzewidywalny i nieuleczalny stan charakteryzuje się różnorodnymi objawami, przez co wymaga interdyscyplinarnego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Z poradnika dowiesz się, jakie czynniki sprzyjają powstawaniu tocznia rumieniowatego układowego, jakie objawy towarzyszą tej chorobie i jakie są metody jej leczenia.
Spis treści
Co sprzyja występowaniu tocznia rumieniowatego układowego?
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) to przewlekła, zapalna choroba tkanki łącznej, należąca do grupy schorzeń autoimmunologicznych. Charakteryzuje się zaburzeniami w funkcjonowaniu układu odpornościowego, które prowadzą do stanu zapalnego, obejmującego wiele narządów i układów organizmu. W wyniku tej nieprawidłowej reakcji dochodzi do produkcji autoprzeciwciał skierowanych wobec własnych komórek i stopniowego ich niszczenia.
Dokładne przyczyny rozwoju SLE nie są do końca poznane. Uważa się, że w patogenezie tej choroby autoimmunologicznej istotną rolę odgrywają:
- Czynniki genetyczne – wykazano, że u bliźniąt jednojajowych występowanie SLE jest znacznie częstsze niż u bliźniąt dwujajowych. Ponadto u ponad 25% dzieci matek chorujących na SLE stwierdza się obecność przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) we krwi, co sugeruje dziedziczenie predyspozycji do tej choroby.
- Czynniki hormonalne – znaczna przewaga kobiet wśród Pacjentów z toczniem rumieniowatym układowym wskazuje na rolę hormonów płciowych w patogenezie tej choroby. Udowodniono, że stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, estrogenowej terapii zastępczej czy endometrioza zwiększają ryzyko rozwoju SLE.
- Czynniki środowiskowe, w tym m.in.:
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV,
- infekcje wirusowe, takie jak wirus Epsteina-Barr czy retrowirusy,
- związki chemiczne, takie jak rozpuszczalniki organiczne, związki krzemu lub leki,
- palenie tytoniu.
Zobacz także: Rezonans magnetyczny stawów i tkanek miękkich w kończynach.
Jakie są objawy tocznia rumieniowatego układowego?
Toczeń rumieniowaty układowy charakteryzuje się niezwykle różnorodnymi objawami – choroba może dotykać wiele narządów i układów. Jej przebieg cechuje się naprzemiennym występowaniem okresów zaostrzeń i remisji, co znacznie utrudnia rozpoznanie.
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów SLE jest rumień motylkowaty na twarzy, występujący u ponad połowy Pacjentów w okresach nasilenia choroby. Dodatkowo chorzy mogą doświadczać takich problemów dermatologicznych, jak:
- pokrzywka,
- zgrubienie tkanki podskórnej,
- nadwrażliwości na światło słoneczne (fotouczulenie),
- zmiany rumieniowo-łuszczące w postaci obrączek lub grudek,
- nasilone wypadanie i przerzedzanie włosów.
Zobacz także: Czy rezonans magnetyczny w ciąży jest bezpieczny?
Praktycznie u wszystkich chorych na SLE występują dolegliwości ze strony narządu ruchu, takie jak:
- ból i stany zapalne stawów (najczęściej nadgarstków, stawów palców rąk, kolan i stóp),
- wędrujący, zmienny ból mięśni,
- zanik mięśni prowadzący do osłabienia i ograniczenia sprawności fizycznej.
Objawy ogólne, takie jak zmęczenie, osłabienie, spadek masy ciała, stany podgorączkowe i gorączka, są częstymi wczesnym objawami SLE, wskazującymi na zaostrzenie choroby. Toczeń rumieniowaty układowy może również prowadzić do poważnych powikłań ze strony różnych narządów. Związane jest z nim ryzyko:
- choroby nerek – toczniowego zapalenia kłębuszków nerkowych, mogącego prowadzić do niewydolności nerek,
- zapalenia wsierdzia, nadciśnienia płucnego, choroby niedokrwiennej serca,
- zapalenia płuc, zwłóknienia płuc,
- chorób układu nerwowego – zaburzeń poznawczych, psychoz.
Diagnostyka tocznia rumieniowatego układowego
Rozpoznanie tocznia rumieniowatego układowego jest procesem złożonym, wymagającym kompleksowej oceny objawów klinicznych, badań laboratoryjnych i badań obrazowych. Brak charakterystycznych objawów, zmienność przebiegu choroby i nakładanie się objawów z chorobami reumatycznymi, np. łuszczycowym zapaleniem stawów, znacznie utrudniają postawienie prawidłowej diagnozy.
Kluczową rolę w diagnostyce SLE odgrywają szczegółowe badania immunologiczne, w tym oznaczenie:
- przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) – występują u większości chorych,
- przeciwciał anty-dsDNA – ich wysoki poziom koreluje z zajęciem nerek,
- przeciwciał anty-Sm,
- przeciwciał antyfosfolipidowych (APLA).
Ponadto w morfologii krwi obserwuje się często obniżoną liczbę krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Badania czynności nerek, wątroby oraz odczyny zapalne, takie jak OB i CRP, również mają znaczenie diagnostyczne. W niektórych przypadkach konieczne mogą być badania obrazowe, np. RTG stawów, tomografia komputerowa z kontrastem czy rezonans magnetyczny określonych okolic.
Jak umówić wizytę
Jaki lekarz zajmuje się leczeniem tocznia rumieniowatego układowego? Metody leczenia
Leczeniem tocznia rumieniowatego układowego zajmuje się reumatolog. Brak jest leku, który pozwoliłby na całkowite wyleczenie tej choroby. Podstawę leczenia stanowią niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – w celu łagodzenia bólu i stanów zapalnych stawów; glikokortykosteroidy – mające działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne; leki immunosupresyjne – stosowane w przypadkach braku poprawy na leczenie steroidami lub w cięższych postaciach choroby.
Ponadto w zależności od objawów mogą być wykorzystywane leki przeciwmalaryczne, regulujące gospodarkę lipidową. Istotnym elementem kompleksowego leczenia SLE jest również:
- unikanie nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne, stosowanie kremów z filtrami UV,
- utrzymywanie spokojnego trybu życia z umiarkowaną aktywnością fizyczną,
- zapobieganie infekcjom poprzez szczepienia ochronne,
- zapewnienie odpowiedniej suplementacji witamin i minerałów,
- wsparcie psychologiczne i kontakt z grupami wsparcia.
Udostępnij na:
Zobacz także
Złamanie kości śródstopia – objawy, badania, czas i sposób leczenia
Kości śródstopia to pięć długich kości znajdujących się w środkowej części stopy, które łączą palce z kośćmi stępu. Złamanie ich to uraz, który często występuje w wyniku upadków, uderzeń, skręceń lub przeciążeń, zwłaszcza u sportowców. Sprawdź, jak lekarz rozpoznaje złamanie kości śródstopia i jak się je leczy.
Złamany nos – jak wygląda i ile się zrasta? Badania i leczenie
Złamany nos jest jedną z najczęstszych kontuzji twarzy. Może wystąpić w wyniku urazu, takiego jak uderzenie, upadek lub wypadek. Objawy, badania diagnostyczne oraz proces leczenia zależą od stopnia złamania i towarzyszących uszkodzeń. Dowiedz się więcej na temat złamania nosa.
Światowy Dzień Radiologii – znaczenie obrazowania radiologicznego w medycynie
Radiologia dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii obrazowania stale poszerza swoje możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, co przekłada się na poprawę jakości opieki zdrowotnej i skuteczności leczenia pacjentów. Dla upamiętnienia Wilhelma Roentgena, który dokładnie 129 lat temu odkrył promieniowanie X, obchodzony jest Światowy Dzień Radiologii.
