Sztywność karku – możliwe przyczyny i zalecane badania

Spędzasz dużo czasu w wymuszonej pozycji, z głową przechyloną do przodu? Konsekwencją tego mogą być ból i sztywność karku. Przypadłość ta może być wywołana również przez choroby zakaźne, neurologiczne, stomatologiczne czy laryngologiczne. Dowiedz się, na podstawie jakich badań lekarz ustala podłoże jej powstania.

Ból i sztywność karku – co je może powodować? 

Sztywność karku bywa konsekwencją przeciążania kręgów i wzmożonego napięcia mięśni w odcinku szyjnym kręgosłupa. Dochodzi do tego w wyniku spędzania zbyt dużej ilości czasu w wymuszonej pozycji ciała. Nieprawidłowe ustawianie głowy prowadzi do powstania patologicznych zmian, które wywołują tzw. kręcz szyjny. Zwyczajowo dla jego określenia stosuje się nazwę „postrzał”. W sposób szczególny na sztywność karku są narażone osoby, które śpią za wysoko, rozmawiają przez telefon, przyciskając go ramieniem do ucha, pracują z głową przechyloną do przodu, np. krawcowe, kosmetyczki, kierowcy, urzędnicy czy informatycy. Kręcz szyi, a tym samym sztywność karku, może się pojawić w wyniku nadmiernej ekspozycji na zimno, np. przebywania w klimatyzowanym pomieszczeniu, przewiania podczas spaceru czy siedzenia w przeciągu.

Sztywność karku i ból z tyłu głowy mogą być też wynikiem nadwyrężenia ścięgien i więzadeł, do którego doszło na skutek urazu. Sztywny kark może towarzyszyć reumatoidalnemu zapaleniu stawów, chorobie Parkinsona, stenozie kanału kręgowego, zesztywniającemu zapaleniu stawów kręgosłupa czy polimialgii reumatycznej. Sztywnienie karku to konsekwencja procesów degeneracyjnych toczących się w krążkach międzykręgowych, które powodują ucisk na nerwy. Może pojawić się również na skutek nadmiernej ekspozycji na stres, silnych emocji czy w przebiegu chorób psychicznych, np. nerwicy. Doświadczane przez chorego długotrwałe napięcie mięśni ramion i barków to przyczyna sztywności karku. Sztywność karku może towarzyszyć również chorobom laryngologicznym, np. zapaleniu ucha, czy stomatologicznym – np. zapaleniu stawu skroniowo-żuchwowego.

Zobacz także: Niedokrwienie mózgu – przyczyny, objawy, diagnostyka

Sztywność karku jako objaw oponowy

Sztywność karku to również jeden z objawów oponowych. Eksperci określają w ten sposób grupę objawów neurologicznych, które pojawiają się w przebiegu podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych. Sztywność karku może towarzyszyć zatem zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, guzom wewnątrzczaszkowym, zapaleniu mózgu, urazom mózgu, krwotokom podpajęczynówkowym czy udarowi mózgu.

Nagłe pojawienie się sztywności karku, której towarzyszą niepokojące objawy, wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Wśród tych dolegliwości eksperci wymieniają m.in.: gorączkę, zawroty głowy, ból głowy, wymioty, uczucie splątania, zaburzenia równowagi, problemy z widzeniem.

Zobacz także: Badania obrazowe – poznaj główne ich rodzaje

Jakie badania przy sztywnym karku może zlecić lekarz?

Rozpoznanie przyczyny sztywności karku rozpoczyna się od szczegółowo zebranego wywiadu medycznego. Następnie lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe, w tym badanie neurologiczne. Zleca podstawowe badania laboratoryjne, takie jak morfologia, OB, poziom białka ostrej fazy – CRP. Rozszerza ich zakres w zależności od podejrzewanej przyczyny bólu i sztywności karku.

Wiele cennych informacji dostarczają badania obrazowe. Pacjent może być skierowany na RTG kręgosłupa szyjnego, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny głowy, USG Doppler tętnic kręgowych i szyjnych, badanie angio-TK tętnic szyjnych. Rodzaj badań zależy od możliwej przyczyny dolegliwości. Jeśli podejrzewa podłoże infekcyjne dolegliwości, to konieczne jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. W ten sposób możliwe jest określenie czynnika etiologicznego i na tej podstawie opracowanie planu leczenia.

Sztywnienie karku będące objawem oponowym eksperci sprawdzają poprzez przyginanie głowy pacjenta do przodu, podczas gdy leży on płasko na plecach. O nieprawidłowości świadczy utrudnione czy wręcz niemożliwe bierne lub czynne przygięcie głowy do klatki piersiowej. Aby określić stopień sztywności, mierzy się palcami pacjenta odległość występującą pomiędzy klatką piersiową a brodą w czasie przyginania głowy. W nasilonych przypadkach może nastąpić samoistne zgięcie głowy ku tyłowi. Eksperci podkreślają jednak, że badania objawu sztywności karku nie przeprowadza się w przypadku, gdy istnieje ryzyko niestabilność kręgosłupa szyjnego.

Jak leczyć sztywność karku?

Leczenie sztywności karku dobiera się w zależności od postawionego rozpoznania. Dla przykładu – gdy objawy są wynikiem przewiania, nierzadko wystarczą domowe sposoby, np. ogrzanie bolesnego miejsca (ciepła kąpiel, przykładanie termoforu, aplikacja rozgrzewającego plastra, stosowanie maści przeciwzapalnych, przeciwbólowych i rozgrzewających).

Kiedy sztywność karku jest wynikiem nieergonomicznej pracy, konieczne są częste zmiany pozycji ciała, zadbanie o komfortowe warunki pracy, przerwy na ćwiczenia relaksacyjne (np. kręcenie głową na boki, ruchy okrężne barkami, masowanie napiętych mięśni karku), odpoczynek, zabiegi fizjoterapeutyczne (np. masaż tkanek głębokich, kinesiotaping, terapia punktów spustowych, suche igłowanie), farmakoterapia, a w ostateczności postępowanie chirurgiczne.

W sytuacjach, gdy za sztywność karku odpowiada uraz, udar mózgu lub rozwijający się guz, konieczna jest pilna interwencja. Jeżeli sztywności karku towarzyszą niepokojące objawy (np. niedowład, zaburzenia mowy), wezwij pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 112 lub 999.