Rak pęcherza moczowego – objawy, rozpoznanie, leczenie

Rak pęcherza moczowego początkowo przebiega bezobjawowo. Krwiomocz często będący pierwszym jego objawem bywa bagatelizowany przez chorych. Z tego powodu około ¼ przypadków zostaje zdiagnozowanych już w stadium zaawansowanym. Dowiedz się więcej na temat sposobu rozpoznawania raka pęcherza moczowego i metod jego leczenia.

Rak pęcherza moczowego – co to za choroba?

W pęcherzu moczowym rozwijać się mogą różne rodzaje nowotworów złośliwych. Najczęściej są to:

• rak z nabłonka przejściowego (wyściela drogi moczowe) – uważa się, że stanowi 90% przypadków, nazywany jest urotelialnym,
• rak gruczołowy – rozwija się jako odległe następstwo przebytej radioterapii, długotrwałych, nawracających infekcji, nazwany jest gruczolakorakiem,
• rak płaskonabłonkowy.

Rak pęcherza moczowego w zależności od stopnia zaawansowania może mieć postać:

• raka nieinwazyjnego – nienaciekającego błony mięśniowej pęcherza (N-MIBCa),
• raka inwazyjnego – naciekającego błonę mięśniową pęcherza (MIBCa).

Rak pęcherza moczowego – przyczyny

Na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka pęcherza moczowego wpływają zwłaszcza czynniki o charakterze zewnętrznym, w tym m.in.:

• palenie tytoniu,
• narażenie na czynniki zawodowe (m.in. 4-nitrobifenyl, benzydynę, 2-naftyloaminę, 4-aminobifenyl, barwniki anilinowe, sadzę węglową) – substancje chemiczne, na które narażone są szczególnie osoby pracujące w przemyśle tekstylnym, skórzanym, gumowym, metalowym, naftowym,
• czynniki związane z trybem życia, a szczególnie ze sposobem odżywiania (mała ilość pitych płynów, duża kaloryczność i zawartość tłuszczów w pożywieniu),
• infekcje Schistosoma haematobium,
• uwarunkowania dziedziczne.

Zobacz także: Choroby nerek – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Objawy raka pęcherza moczowego

Rak pęcherza moczowego na początkowym etapie rozwija się powierzchownie. Z czasem dochodzi do wrastania zmiany w ścianę pęcherza moczowego. Pierwsze objawy tego nowotworu nie są charakterystyczne. Występują powszechnie w przebiegu innych schorzeń układu moczowego, takich jak infekcja czy kamica. Wśród nich wymienia się: krwiomocz, ból, pieczenie, bolesne i częste oddawanie moczu, uczucie nie w pełni opróżnionego pęcherza moczowego.

Wraz z zaawansowaniem choroby pojawiają się kolejne objawy, w tym: ból w okolicy podbrzusza i lędźwiowej, problemy z oddawaniem moczu, bezmocz. Dolegliwości te stanowią konsekwencję problemów z odpływem moczu przez zwiększone rozmiary guza. U osób z zaawansowanym procesem chorobowym może dochodzić do powstawania obrzęków limfatycznych kończyn w wyniku zajęcia węzłów chłonnych miednicy. Choroba charakteryzuje się tendencją do nawrotów.

Zobacz także: Kiedy wykonać USG jamy brzusznej? Charakterystyka, inwazyjność, przygotowanie do badania

Rak pęcherza moczowego – rozpoznanie

W razie wystąpienia jakichkolwiek objawów najlepiej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ten rozpocznie wstępną diagnostykę i na jej podstawie skieruje chorego do urologa. To specjalista zajmujący się chorobami układu moczowego. Rozpoznanie opiera się na badaniu podmiotowym, przedmiotowym i palpacyjnym dwuręcznym z uwzględnieniem badania per rectum i miednicy. Badanie to pozwala na wykrycie ewentualnych zmian pozapęcherzowych.

W rozpoznaniu raka pęcherza moczowego stosowane jest USG dróg moczowych. Pozwala ono wykryć guzy u osób z objawami sugerującymi obecność patologii w obrębie pęcherza moczowego. Jego słabością jest możliwość przeoczenia wczesnych, małych zmian nowotworowych. Kolejne badanie to cytologia osadu moczu. To mikroskopowa ocena znajdującego się w moczu osadu komórkowego.

Niepomyślne wyniki są wskazaniem do przeprowadzenia cystoskopii. Badanie to polega na wprowadzeniu wziernika przez cewkę moczową do pęcherza moczowego. Umożliwia wzrokową ocenę jego wnętrza. Pozwala na wykrycie niewielkich zmian i rozpoczęcie terapii, kiedy choroba nie jest zaawansowana. Obecnie najbardziej skuteczna jest cystoskopia w świetle niebieskim, ponieważ pozwala na zauważenie nawet małych zmian nowotworowych (które nie są widoczne podczas cystoskopii w świetle białym).

Lekarz w stawianiu diagnozy wspomagać może się również badaniem radiologicznym. W przypadku podejrzenia raka pęcherza moczowego może zlecić urografię dożylną lub urografię TK. Badanie to może wykryć zmiany śluzówki pęcherza o wielkości poniżej 5 mm. Pozwala na uwidocznienie struktur układu moczowego. Po podaniu dożylnym środków kontrastowych wykonywane są zdjęcia RTG jamy brzusznej.

Zobacz takze: Diagnostyka onkologiczna w dobie epidemii koronawirusa

Na czym polega terapia raka pęcherza moczowego?

Terapia raka pęcherza moczowego determinowana jest stopniem klinicznego zaawansowania guza. Leczenie chirurgiczne to podstawowa metoda postępowania. W przypadku raka nienaciekającego błonę mięśniową pęcherza podejmowane jest leczenie oszczędzające. Jest nim elektroresekcja przezcewkowa. Zabieg polega na wycięciu guza oraz tkanek zlokalizowanych na dnie i granicy resekcji. Rak naciekający błonę mięśniową pęcherza wymaga leczenia radykalnego. Przeprowadza się cystektomię – wycięcie pęcherza. Po usunięciu pęcherza moczowego konieczne jest stworzenie zastępczego pęcherza jelitowego lub tzw. urostomii (przetoki moczowo-skórnej). U niektórych osób z zaawansowanym nowotworem pęcherza moczowego konieczne jest leczenie uzupełniające – naświetlenia lub chemioterapia.