Rak nerki – objawy, rokowania, diagnostyka

Nerka jest odpowiedzialna za oczyszczanie (filtrowanie) krwi. Rak stanowi konsekwencję mutacji w podstawowych strukturach budujących ten narząd, czyli nefronach. Choroba jest podstępna, ponieważ w początkowych stadiach rozwoju nie daje objawów. Sprawdź, w jaki sposób lekarz stawia rozpoznanie i jakie są rokowania w przypadku raka nerki.

Czym jest rak nerki i co go powoduje?

Rak nerki najogólniej można określić jako grupę nowotworów złośliwych, jakie pojawiają się w tym narządzie. Wśród nich stwierdza się przeważnie raka jasnokomórkowego, który stanowi 70–80% przypadków i jest zlokalizowany w korze nerki. Złośliwy nowotwór najczęściej występuje u osób z grupy wiekowej 50–70 lat. W większości przypadków rak nerki występuje sporadycznie. Uważa się, że w ok. 5% jest związany z zespołami genetycznymi, takimi jak m.in. zespół von Hippla i Linadua, dziedziczna mięśniakowatość gładkokomórkowa czy zespół Birt-Hogg-Dubé. Wśród czynników sprzyjających rozwojowi raka nerki wymienia się zwłaszcza palenie tytoniu. Inne czynniki ryzyka to: nadmierna masa ciała, narażenie zawodowe na niektóre substancje (np. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, azbest, kadm), napromienianie miednicy.

Jakie objawy daje złośliwy nowotwór nerki?

Rak nerki nie daje początkowo żadnych objawów. Choroba dość często wykrywana jest przypadkowo, w badaniach obrazowych przeprowadzanych z innych powodów. Pierwsze z niepokojących dolegliwości stanowią: ogólne osłabienie, stany podgorączkowe, spadek masy ciała, nocne poty, częste infekcje dróg moczowych. W 40–60% przypadków jednym z początkowych objawów jest krwiomocz.

Wraz z zaawansowaniem raka nerki pojawić mogą się dodatkowe objawy: skrzepy w moczu, zgrubienie wyczuwalne przez powłoki brzuszne, ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej. U części chorych obserwuje się nadciśnienie tętnicze, które jest spowodowane wydzielaniem przez komórki guza reniny, jak również uciskiem wywieranym na tętnice nerkowe.

W przebiegu raka nerki wystąpić też mogą objawy ogólne, m.in.: obrzęki kończyn dolnych, podwyższona temperatura ciała, osłabienie, wyniszczenie i spadek masy ciała. O wznowieniu choroby, w przypadku osób wcześniej leczonych na raka nerki, świadczyć mogą zespoły paranowotworowe. Wśród nich wymienia się m.in. endokrynopatie (np. hiperkalcemia, podwyższony poziom hCG, podwyższony poziom ACTH), zmiany hematologiczne (np. niedokrwistość, przyspieszony OB), zaburzenie czynności wątroby (zespół Stauffera).

Diagnostyka raka nerki

W przypadku pojawienia się dolegliwości ze strony nerek lekarz najpierw przeprowadza wywiad, badanie przedmiotowe, a także badania laboratoryjne, takie jak badanie ogólne moczu, oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego, morfologię krwi obwodowej i oznaczenie poziomu kreatyniny. Dodatkowo lekarz kieruje pacjenta na USG jamy brzusznej. Badanie pozwala na różnicowanie zmian litych i torbielowatych. Z kolei tomografia komputerowa stanowi podstawową metodę oceny stopnia zaawansowania guza nerki. Badanie to pozwala ocenić m.in. wielkość guza, naciekanie sąsiadujących tkanek, zajęcie okolicznych węzłów chłonnych i występowanie przerzutów.

Rezonans magnetyczny powinno się stosować, jeśli USG i tomografia komputerowa nie dają jednoznacznego wyniku lub nie można użyć jodowych środków cieniujących. Ostateczne rozpoznanie daje badanie histopatologiczne z materiału pobranego w biopsji pod kontrolą obrazową. Lekarz może zalecić też angiografię, która uwidacznia unaczynienie guza, co przydaje się w planowaniu leczenia. Konieczna jest również ocena wydolności drugiej nerki, szczególnie gdy będzie wymagane usunięcie całego chorego narządu.

Leczenie raka nerki

Podstawową metodą leczenia raka nerki jej postępowanie chirurgiczne. Usuwa się część narządu z guzem (operacja oszczędzająca) lub całą nerkę (operacja radykalna). W stadium zaawansowanym stosuje się leki celowane, które wybiórczo blokują wzrost guza i immunoterapię za pomocą INF-α. Radioterapia bywa stosowana w celu łagodzenia dolegliwości związanych z obecnością przerzutów. Chemioterapia ma niewielkie znaczenie.

Złośliwy nowotwór nerki – rokowania

Rokowanie w raku nerki zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu. W przypadku osób, u których rozpoznano chorobę w początkowym stadium, wskaźnik 5-letniego przeżycia wynosi 75%. Rokowanie w przypadku pacjentów z rakiem nerki w średnio zaawansowanym stadium wynosi 50% wskaźnika 5-letniego przeżycia. W zaawansowanych stadiach wartość ta jest jeszcze niższa – u chorych z przerzutami usunięcie nerki wydłuża przeżycie o około 4 miesiące.

Zobacz także: Rak pęcherza moczowego – objawy, rozpoznanie, leczenie

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku występowania dolegliwości ze strony nerek pacjent powinien się zgłosić do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który po wstępnym rozpoznaniu skieruje go do specjalisty nefrologa i/lub urologa.

Zobacz także: Choroby nerek – objawy i przyczyny. Na czym polega ich rozpoznanie i leczenie?

Profilaktyka raka nerki

Nie ma jasno sprecyzowanej profilaktyki raka nerki. Aby zmniejszyć ryzyko choroby, należy stosować się do zaleceń zdrowego trybu życia. Trzeba unikać palenia czynnego i biernego oraz narażania się na metale ciężkie. Osoby z nadmierną masą ciała powinny dążyć do jej redukcji. Ważna jest też dieta, która wpłynie korzystnie na wartość ciśnienia tętniczego.