Rak dwunastnicy – objawy, diagnostyka i sposoby leczenia

Dwunastnica to początkowy odcinek jelita cienkiego. Najczęściej rozwijającym się tu schorzeniem jest wrzód trawienny. Jednak u niektórych osób w dwunastnicy może dojść do procesu kancerogenezy, czyli nowotworzenia. Sprawdź, jakie są objawy i przyczyny raka dwunastnicy. Dowiedz się więcej na temat rozpoznawania i leczenia tej choroby.

 Rak dwunastnicy – co to za choroba?

Rak dwunastnicy to rodzaj raka jelita cienkiego. Choroba ta może mieć charakter pierwotny lub wtórny. W pierwszym przypadku zmiana wywodzi się z dwunastnicy. Najczęściej występującym rodzajem raka dwunastnicy jest gruczolakorak. Rzadziej rozwijają się tutaj takie pierwotne nowotwory, jak: rakowiaki, chłoniaki, guzy stromalne (GIST) czy gastrinoma.

Wtórny rak dwunastnicy to inaczej zmiana przerzutowa, która wywodzi się z innych narządów. Najczęściej wymienianymi guzami dającymi przerzuty do dwunastnicy są: rak jelita grubego, trzustki, żołądka, narządów płciowych, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego.

Rak brodawki Vatera

Poruszając temat nowotworów dwunastnicy, należy wspomnieć o raku brodawki Vatera. Brodawka Vatera, zwana inaczej brodawką większą dwunastnicy, to uwypuklenie wnętrza dwunastnicy, przez które przedostają się żółć i sok trzustkowy. Rak brodawki Vatera zalicza się do nowotworów okolicy zwanej periampullary area, która obejmuje drogi żółciowe, dwunastnicę i głowę trzustki. Z reguły rak brodawki Vatera ma lepsze rokowanie (5-letnie przeżycie wynosi 45%) niż nowotwory dystalnej części przewodu żółciowego i trzustki.

Przyczyny raka dwunastnicy

Nowotwór dwunastnicy to stosunkowo rzadko występujące schorzenie. Czynniki, które mogą wpływać na jego powstanie to m.in.:

• obciążony wywiad rodzinny – przypadki raka dwunastnicy wśród najbliższych członków rodziny,
• przebycie raka jelita grubego,
• celiakia (choroba trzewna),
• zespół Gardnera (odmiana polipowatości rodzinnej),
• choroba Leśniowskiego-Crohna (choroba autoimmunologiczna),
• zespół Peutz-Jeghersa (polipy żołądka i jelit, pigmentacja połączeń śluzówkowo-skórnych),
• zespół Lynch (dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością).

Ryzyko choroby podnoszą: podeszły wiek, nieprawidłowy sposób odżywiania, czyli dieta uboga w błonnik, a bogata w tłuszcze, przebyta cholecystektomia, palenie tytoniu i spożywanie alkoholu.

Zobacz także: Rak żołądka – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Rak dwunastnicy – objawy

Nowotwór dwunastnicy może nie dawać żadnych objawów na początkowym etapie rozwoju. Wraz z zaawansowaniem pojawiają się dość niespecyficzne dolegliwości, takie jak spadek masy ciała, nudności, wymioty, utrata apetytu. Kolejne objawy raka dwunastnicy to:

• ból w jamie brzusznej,
• żółtaczka,
• wymioty podbarwione jasną krwią,
• ciemna krew w stolcu.

Pacjenci rzadko wyczuwają guza – możliwe jest to w przypadku bardzo dużych zmian, podobne jak zwężenie światła jelita, jego wgłobienie i niedrożność. Obecność raka dwunastnicy wiąże się z ryzykiem zaburzenia procesów trawienia i wchłaniania składników pokarmowych, a tym samym pojawieniem się niedoborów.

Rak dwunastnicy – jak można go szybko rozpoznać?

Z uwagi na nierzadko bezobjawowy przebieg rak dwunastnicy jest rzadko rozpoznawany we wczesnym stadium. Postawienie diagnozy opóźniają wczesne objawy, które są mało charakterystyczne. W przypadku pojawienia się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego trzeba zgłosić się do gastrologa. Lekarz na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego kieruje na dalszą diagnostykę. Metodą z wyboru jest endoskopia, podczas której lekarz ogląda na monitorze wygląd błony śluzowej narządu i kiedy zachodzi taka konieczność, pobiera próbkę do badania histopatologicznego.

Dużo informacji dostarcza enteroskopia dwubalonowa, która polega na ocenie jelita cienkiego z dwóch stron – poprzez włożenie endoskopu przez jamę ustną i odbyt. W ocenie stopnia zaawansowania nowotworów dwunastnicy korzysta się z tomografii komputerowej. Przy użyciu odpowiedniej techniki możliwe jest uwidocznienie ścian dwunastnicy – po wypełnieniu jelita środkiem kontrastowym (enterokliza – przez cewnik, enterografia – doustnie). W razie potrzeby lekarz może zlecić jeszcze inne badania, np. badania obrazowe wątroby i płuc w celu wykluczenia potencjalnych przerzutów odległych.

Zobacz także: Rak trzustki – objawy, przyczyny powstawania, rokowania

Sposoby leczenia raka dwunastnicy

Leczenie raka dwunastnicy ma charakter operacyjny. W przypadku niewielkich pojedynczych guzów możliwe jest ich endoskopowe usunięcie. W pozostałych sytuacjach przeprowadza się chirurgiczne laparoskopowe wycięcie jelita lub laparotomią. Resekcja powinna obejmować zmieniony odcinek jelita wraz z guzem i marginesem zdrowych tkanek oraz regionalnym układem chłonnym. W przypadkach nieresekcyjnych (np. rozwinęły się przerzuty odległe, występują rozległe nacieki na ważne struktury sąsiednie) zwykle wykonuje się zespolenie omijające i stosuje leczenie paliatywne (objawowe). U pacjentów zdyskwalifikowanych z operacji stosowana jest czasami fotokoagulacja, czyli usunięcie miejscowe za pomocą lasera. Nie określono jak dotąd roli chemio- i radioterapii. Możliwe jest ich wykorzystanie przed zabiegiem w celu zmniejszenia guza oraz po operacji, aby usunąć pozostałe komórki chorobowe. Zdrowa, odpowiednio zbilansowana dieta jest bardzo ważnym elementem leczenia każdej choroby nowotworowej, w tym raka dwunastnicy.

Sprawdź też: Rezonans magnetyczny jamy brzusznej

Profilaktyka raka dwunastnicy

Działania profilaktyczne, które ograniczają ryzyko rozwoju raka dwunastnicy to:

• zaprzestanie palenia tytoniu,
• aktywność fizyczna,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• zbilansowana dieta z dużą zawartością błonnika pokarmowego,
• ograniczenie spożywania alkoholu, tłuszczów nasyconych czy czerwonego mięsa.

Osoby będące w grupie ryzyka powinny poddać się endoskopowym badaniom przesiewowym zgodnie z zaleceniem lekarskim oraz leczyć chorób, które mogą prowadzić do raka dwunastnicy.