Przyczyny, rozpoznanie i leczenie bólów mięśni i stawów u osób w różnym wieku

Bóle mięśni i stawów mogą pojawiać się po wysiłku lub być objawem poważnych chorób wymagających leczenia operacyjnego albo farmakologicznego. Jeśli dolegliwości nie ustępują mimo zastosowania środków przeciwbólowych lub towarzyszą im objawy neurologiczne, należy koniecznie zgłosić się do lekarza, który zleci badania laboratoryjne i obrazowe. Ich wyniki pomogą ustalić przyczynę bólu oraz zastosować odpowiednie leczenie.

Bóle mięśni i stawów – przyczyny powstawania

Przyczyny powstawania bólów mięśni i stawów mogą znacznie się różnić w zależności od wieku pacjenta oraz od rodzaju urazu lub choroby. Zdarza się, że silną reakcję bólową wywołują niewielkie urazy, podczas gdy przy poważnym schorzeniu występuje jedynie niewielka bolesność.

Bóle związane z układem ruchowym to problem, który często dotyka osoby starsze. Przeważnie są spowodowane postępującymi chorobami zwyrodnieniowymi. Wraz z wiekiem dochodzi do utraty elastyczności chrząstki i powstawania zmian zwyrodnieniowych w stawach. Często, zwłaszcza u kobiet, z powodu osteoporozy dochodzi do mikrozłamań i związanego z nimi upośledzenia funkcji układu ruchowego.

Ból mięśni i stawów może dotykać również młode osoby. W tej grupie wiekowej większość bólów mięśniowych spowodowana jest znacznym wysiłkiem fizycznym, przeciążeniem, a także kontuzjami i urazami mechanicznymi powstałymi podczas aktywności fizycznej. Część urazów wymaga leczenia chirurgicznego, jeśli więc ból nie znika po kilku dniach lub towarzyszy mu zniekształcenie kończyny, silny obrzęk i brak możliwości ruchu, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Jak zdiagnozować ból mięśni i stawów?

Diagnostyka bólów mięśni i stawów nie jest łatwa, ze względu na subiektywny odbiór ich nasilenia i często niespecyficzne reakcje bólowe, które nie wskazują przyczyny dolegliwości. Podstawę rozpoznania stanowią badania podmiotowe i przedmiotowe pacjenta. Często zleca się też badania dodatkowe: laboratoryjne i obrazowe. Dzięki zbadaniu krwi można określić występowanie stanu zapalnego, a czasami zdiagnozować przyczynę samego bólu. Najczęściej wykonywane badania laboratoryjne to CRP (białko C-reaktywne; wskaźnik stanu zapalnego w organizmie), OB (Odczyn Biernackiego), czynnik reumatoidalny, przeciwciała przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowanemu (anty-CCP), przeciwciała przeciwjądrowe oraz morfologia krwi obwodowej.

Badania obrazowe często pomagają zlokalizować miejsce urazu i dokładnie określić jego przyczynę. Jednym z podstawowych działań jest rentgen, uwidaczniający elementy układu kostnego. Niestety nie można w ten sposób wystarczająco dokładnie zobrazować tkanek miękkich. Ultrasonografia (USG) wprawdzie je uwidacznia, ale dotyczy to głównie tkanek położonych w pobliżu sondy. Najdokładniejszą metodą obrazowania niewielkich struktur i tkanek miękkich jest rezonans magnetyczny (RM, ang. MR) – badanie oparte na wykorzystaniu pola magnetycznego. Właściwa diagnostyka jest kluczowa dla dalszego postępowania w przypadku bólów mięśni i stawów.

Zobacz także: Czy badania diagnostyczne TK i MR są bezpieczne?

Leczenie bólu mięśni i stawów

W pierwszej linii leczenia podaje się środki przeciwbólowe (NLPZ), takie jak ibuprofen czy diklofenak. W niektórych rodzajach bólu, np. przy rwie kulszowej, kluczowe jest odciążenie bolącego regionu i ułożenie ciała w prawidłowej pozycji. Przy urazach coraz częściej stosuje się pomoce ortopedyczne (np. ortezy). Jeśli dolegliwości bólowe powstały na skutek przeciążeń, pacjentowi proponuje się terapię osoczem bogatopłytkowym (PRP) lub przeszczep komórek macierzystych. W niektórych przypadkach u chorego wykonuje się tzw. blokady, czyli zastrzyki z chemicznych lub biologicznych bardzo silnych leków przeciwzapalnych.

Zobacz także: Sztywność karku – możliwe przyczyny i zalecane badania