Perforacja jelita – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Perforacja jelita spowodowana może być wieloma czynnikami – urazem mechanicznym, chorobą wrzodową, choroba uchyłkową, zapaleniem wyrostka, czy stanowić rzadkie powikłanie kolonoskopii. Sprawdź, w jaki sposób objawia się perforacja jelita, jak lekarz stawia rozpoznanie oraz na czym polega jej leczenie.

Co to jest perforacja jelita?

Perforacja jelita tłumaczona jest jako utrata ciągłości jego ściany. Inaczej można powiedzieć, że jest to przedziurawienie jelita. Konsekwencją perforacji jelita jest wydostanie się treści pokarmowej do jamy otrzewnej. To błona surowicza, która wyściela jamę brzuszną. Przedostająca się do niej zawartość jelita powoduje jej podrażnienie i w ostateczności stanowi jedną z przyczyn zapalenia otrzewnej.

Przyczyny perforacji jelita

Perforacja jelit może być spowodowana przez wiele czynników. Jest rzadkim powikłaniem kolonoskopii. To badanie endoskopowe jelita grubego, które pozwala na obejrzenie go i pobranie wycinków do analizy histopatologicznej. Polega na wprowadzeniu przez odbyt do jelita grubego kolonoskopu – przewodu z kamerą. Do perforacji jelita doprowadzić może znajdujące się w świetle jelita ciało obce lub uraz mechaniczny brzucha.

Perforacja jelita rozwinąć się może w przebiegu licznych schorzeń. Wśród nich wymienia się m.in.:

• chorobę Leśniowskiego-Crohna – charakteryzuje się obecnością stanu zapalnego, który może wystąpić odcinkowo w obrębie całej długości przewodu pokarmowego, objawia się m.in. utratą masy ciała, osłabieniem, gorączką, biegunką,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego – charakteryzuje się występowaniem stanu zapalnego w obrębie błony śluzowej okrężnicy, esicy i odbytnicy, objawia się m.in. biegunką z domieszką krwi, bólem brzucha w dolnym lewym kwadrancie brzucha, osłabieniem,
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – stan zapalny spowodowany zazwyczaj zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku, objawia się m.in. bólem brzucha (początkowo w okolicy pępka, z czasem prawego podbrzusza), gorączka, nudności, wymioty,
• raka jelita grubego – zmiana przeważnie rozwija się w odbytnicy, objawia się m.in. zmianą rytmu wypróżnień, utratą masy ciała, obecnością krwi w kale, uczuciem niepełnego wypróżnienia, ołówkowymi stolcami,
• chorobę wrzodową dwunastnicy (czyli początkowego odcinka jelita cienkiego) – za jej powstanie odpowiadają najczęściej zakażenie Helicobacter pylori i przyjmowanie NLPZ, typowym objawem jest ból w nadbrzuszu, który pojawia się około 1-3 godzin po posileniu się,
• chorobę uchyłkową jelita grubego – uchyłki to małe uwypuklenia błony śluzowej jelita przez błonę mięśniową, najczęściej stwierdzana jest perforacja uchyłka esicy, objawiają się m.in. bólem podbrzusza po lewej stronie, zaparciami naprzemiennie z biegunką, wzdęciami.

Zobacz także: Kiedy wykonać USG jamy brzusznej? Charakterystyka, inwazyjność, przygotowanie do badania

Perforacja jelita – objawy

Perforacja jelita grubego lub cienkiego prowadzi do wystąpienia ostrych objawów brzusznych. Stan ten zagraża życiu chorego. Objawy perforacji jelita to przede wszystkim silny ból w określonej części jamy brzusznej lub jej całej. Szybko narasta i staje się trudny do zniesienia. Chorzy starają się leżeć nieruchomo na plecach lub w pozycji zgiętej na boku, co pozwala na niewielkie zmniejszenie go. Ból może promieniować do pleców lub ramion. Występuje bolesność uciskowa przy badaniu palpacyjnym i obserwuje się zwiększone napięcie mięśni brzucha (tzw. brzuch deskowaty).

Rozwojowi zapalenia otrzewnej towarzyszy zatrzymanie gazów i stolca, nudności i wymioty. U chorych często zaobserwować można typowy cierpiący wyraz twarzy i wyostrzone rysy. Perforacji jelita mogą również towarzyszyć objawy ogólne związane z rozwijającym się wstrząsem. Wśród nich wymienia się m.in.: splątanie, spadek ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszoną akcję serca, bladą, chłodną, spoconą skóra, bezmocz.

Zobacz także: Jakie są przyczyny bólu nerek? Diagnostyka i leczenie

Rozpoznawanie perforacji jelita

Rozpoznanie perforacji jelita powinno być szybkie i dokładne, gdyż jest to stan zagrażający życiu. Przeprowadza się badanie podmiotowe i przedmiotowe. Wykorzystuje się badanie rentgenowskie – przeglądowe klatki piersiowej i jamy brzusznej. O perforacji jelita świadczy występowanie powietrza pod kopułami przepony. W przypadku RTG z kontrastem doustnym stwierdza się obecność środka cieniującego poza światłem przewodu pokarmowego.

W przypadku występowania wątpliwości wykonuje się badanie ultrasonograficzne i tomografii komputerowej. USG oraz TK pozwalają uwidocznić obecność wolnego płynu w jamie brzusznej. Poszukuje się go zwłaszcza międzyjelitowo, w okolicy nad- i podwątrobowej, w zachyłku pęcherzowo-macicznym u kobiet, w zachyłku pęcherzowo-odbytniczym u mężczyzn.

Zobacz także: Tomografia brzucha - na czym polega i jak przebiega?

W rozpoznaniu perforacji jelita zleca się testy laboratoryjne, w tym ocenę parametrów zapalnych – wzrost poziomu CRP i OB, morfologię, kreatyninę i mocznik (podniesione wartości stanowią o zaburzeniu funkcjonowania nerek, do którego w konsekwencji dochodzi w wyniku wstrząsu), stężenie elektrolitów (ocena poziomu potasu, sodu, chlorków).

Na czym polega leczenie perforacji jelita?

Perforację jelita leczy się operacyjnie. Wykonuje się laparotomię i płukanie jamy otrzewnej. W laparotomii po otwarciu jamy brzusznej usuwa się uszkodzony fragment jelita i zespala oba końce. Jeśli występuje ciężkie zapalenie, nie zawsze możliwe jest od razu zespolenie i konieczna bywa czasowa stomia – jelita wyprowadza się na zewnątrz skóry i zespala po wygojeniu tkanek. Niekiedy możliwy jest zabieg metodą laparoskopową. W perforacji jelita ważne jest podanie antybiotyku, uzupełnienie płynów i zwalczanie zaburzeń elektrolitowych – pacjent jest żywiony i nawadniany pozajelitowo.