Osteoporoza – na czym polega? Objawy, badania

Wyróżnia się osteoporozę pierwotną i wtórną. To podstępna choroba, która latami nie daje objawów. Zazwyczaj pierwszym sygnałem osteoporozy są złamania. Dowiedz się, w których miejscach najczęściej dochodzi do złamań osteoporotycznych. Sprawdź też, na czym polega diagnostyka tej choroby.

Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, w której przebiegu ma miejsce postępujący ubytek masy kostnej, a tym samym osłabienie struktury przestrzennej kości i wysokie ryzyko złamań. Biorąc pod uwagę skalę patologicznych zmian, specjaliści wyróżnili osteoporozę miejscową i uogólnioną. Ze względu na przyczyny powstania tej choroby wyodrębnione zostały:

• osteoporoza pierwotna – stanowi przeważającą większość przypadków osteoporozy (około 80%), wymienia się tu:
  • postać idiopatyczną – zwaną osteoporozą młodocianych, nie określono przyczyn jej powstania;
  • osteoporozę inwolucyjną:
    • typ I (tzw. pomenopauzalny) – osteoporoza związana z niedoborem estrogenów, co pobudza aktywność komórek kościogubnych (osteoklastów);
    • typ II (tzw. wieku podeszłego) – osteoporoza związana z niedoborem wapnia, witaminy D3, testosteronu, zbyt wysokim poziomem parathormonu (hormon wydzielany przez przytarczyce, który w nadmiarze osłabia kości);
• osteoporoza wtórna – stanowi około 20% przypadków i związana jest z takimi chorobami jak m.in.: zaburzenia hormonalne, reumatoidalne zapalenie stawów, resekcja żołądka, szpiczak, alkoholizm, unieruchomienie.

Zobacz także: Zespół cieśni nadgarstka – co to jest i w jaki sposób się to leczy?

Jakie są objawy osteoporozy?

Osteoporoza przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Pierwszym jej objawem jest z reguły złamanie kości. Najczęstsze dotyczy ono nadgarstka, szyjki kości udowej, dalszego odcinka kości promieniowej, kręgów kręgosłupa. Do złamania dochodzi przy niewielkich urazach, które u zdrowych osób nie wiążą się z takim ryzykiem. Chorzy doświadczać mogą bólu kości, zwłaszcza długich (tzw. bóle osteoporotyczne).

W zaawansowanej postaci osteoporozy zaobserwować można obniżenie wzrostu i powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (tzw. garb starczy) na skutek zmian zachodzących w kościach. Dolegliwości w przebiegu osteoporozy mogą dodatkowo powodować problemy z funkcjonowaniem układu oddechowego i pokarmowego. Chorzy mają problemy z poruszaniem się i trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków, co nie pozostaje bez wpływu na kondycję psychiczną. Złamania osteoporotyczne są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności ludzi w starszym wieku.

Zobacz także: Nowotwory kości – jakie dają objawy? Rozpoznanie i metody leczenia

Jakie badanie na osteoporozę?

Badania wykonywane w kierunku osteoporozy to:

• badanie podmiotowe (wywiad z pacjentem) oraz badanie przedmiotowe (ocena dolegliwości);
• kalkulator FRAX – służy do oszacowania ryzyka złamania osteoporotycznego w ciągu następnych 10 lat;
• densytometria kości – ocena gęstości mineralnej kości; stosowana jest nie tylko w diagnostyce osteoporozy, lecz także w ocenie skuteczności podjętej terapii;
• badanie radiologiczne – wykonywane przy podejrzeniu złamania kości, pozwala na określenie jego charakteru, ocenę stanu kości (podczas interpretacji zdjęcia radiologicznego uwzględnia się takie objawy osteoporozy jak m.in.: wzmożona przejrzystość kości, ścieńczenie i zaakcentowanie warstwy korowej, zdwojenie obrysów warstwy korowej w panewkach stawowych, zanik beleczek o przebiegu poziomym, deformacje trzonów kręgowych przy zachowanych tarczach międzykręgowych);
• inne badania obrazowe (m.in. rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa) – nie są podstawą do postawienia rozpoznania osteoporozy, ale wykorzystuje się je na etapie leczenia zabiegowego;
• badania laboratoryjne (podstawowe badania laboratoryjne, takie jak m.in. morfologia, badanie funkcji wątroby, gospodarki wapniowo-fosforanowej), a w razie potrzeby także inne, np. badanie witaminy D, stężenia parathormonu, markerów obrotu kostnego.

Leczenie osteoporozy

Zastanawiasz się, kto leczy osteoporozę? Choroba ta znajduje się w zakresie specjalizacji reumatologa. Leczenie osteoporozy opiera się głównie na farmakoterapii. Zastosowanie znajdują zwłaszcza bisfosfoniany, które hamują resorpcję kości (ich działanie polega na zmniejszeniu tempa utraty tkanki kostnej). Inne stosowane leki to m.in.: kalcytonina, raloksifen, hormonalna terapia zastępcza, ranelinian strontu.

Konieczna jest suplementacja wapnia i witaminy D – ważne jest dbanie o dobre źródła tych związków w diecie oraz opracowane przez lekarza dawki suplementów.

W leczeniu osteoporozy szczególnie istotna jest fizjoterapia, która ma na celu ograniczać ból (np. masaż, ćwiczenia czynne w odciążeniu, fango, elektroterapia), wzmocnić lub odbudować siłę mięśniową (np. ostrożne ćwiczenia oporowe, izometryczne), poprawić ruchomość w stawach, nauczyć prawidłowej postawy. W przypadku złamań konieczne jest ich opatrzenie, a w ciężkich przypadkach – leczenie operacyjne.