Jakie mogą być przyczyny bólu zatok? Badania i możliwości łagodzenia dolegliwości

Zapoznaj się z poradnikiem przygotowanym przez naszych ekspertów na temat bólu zatok. Przeczytasz w nim o możliwych przyczynach i lokalizacji bólu zatok. Dowiesz się, do jakiego lekarza zgłosić się z bolącymi zatokami i jakie badania pozwolą sprawdzić, co jest źródłem dolegliwości.

Dlaczego zatoki bolą?

Eksperci zwracają uwagę na kilka potencjalnych przyczyn bólu zatok. Może to być jeden z objawów alergii, konsekwencja nieprawidłowości w budowie nosa czy urazu mechanicznego. Najczęściej jednak bolące zatoki są przejawem stanu zapalnego, który może mieć charakter ostry lub przewlekły.

W pierwszym przypadku dolegliwości utrzymują się do 4 tygodni, po tym czasie wyścielająca zatoki błona śluzowa wraca do prawidłowego stanu.

O przewlekłym stanie zapalnym zatok mówi się, gdy objawy utrzymują się dłużej niż 12 tygodni albo w ciągu roku miały miejsce ponad 4 epizody ostrego zapalenia zatok, czemu towarzyszą zmiany błony śluzowej widoczne w badaniach obrazowych.

Gdy objawy utrzymują się przez 4-12 tygodni, zapalenie zatok ma charakter podostry. Wymienia się również nawracające zapalenie zatok. Wówczas w ciągu roku obserwuje się ponad 4 epizody choroby, pomiędzy którymi występuje co najmniej 8 tygodni przerwy. Zapalenie zatok związane może być z zakażeniem bakteryjnym, wirusowym, grzybiczym.

Jakie są objawy bólu zatok?

 Ból zatok odczuwalny może być w różnym miejscu, w zależności od tego, w której zatoce rozwinął się stan zapalny. Dolegliwości bólowe mogą mieć różne nasilenie. Bolącym zatokom towarzyszą często dodatkowe objawy, m.in.:

• podwyższona temperatura ciała,
• zatkanie nosa,
• upośledzenie węchu lub smaku,
• katar,
• uczucie „nabrzmienia” twarzy,
• spływanie wydzieliny po ścianie gardła, co powoduje niesmak i nieprzyjemny zapach z ust,
• ucisk w okolicy twarzy,
• kaszel,
• obrzęk powiek,
• złe samopoczucie,
• ból lub uczucie zatkania ucha

Gdzie bolą zatoki?

Dolegliwości bólowe odczuwane mogą być:

• w zapaleniu zatoki czołowej – w okolicy czoła, ból staje się bardziej dotkliwy podczas schylania się,
• w zapaleniu zatoki szczękowej – w okolicy policzków i zębów, ból jest bardziej nasilony z rana i w ciągu dnia,
• w zapaleniu zatoki sitowej – w okolicy oczodołu, nasady nosa, przyśrodkowego kąta oka,
• w zapaleniu zatoki klinowej – w okolicy szczytu głowy, okolicy uszu, za oczami, z tyłu głowy, ból nasila się podczas wzrostu ciśnienia w jamie nosowej (np. w czasie lądowania samolotu).

Zobacz także: Migrena – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Co zrobić, gdy bolą zatoki?

Jeśli doświadczasz bólu zatok, zgłoś się do lekarza rodzinnego lub internisty. Jeśli zajdzie taka potrzeba, specjaliści mogą Cię skierować do laryngologa. To lekarz zajmujący się schorzeniami krtani, gardła, tchawicy, zatok przynosowych, uszu, nosa. Eksperci zalecają pilne zgłoszenie się do lekarza w przypadku pojawienia się poniższych towarzyszących objawów alarmowych:

• podwójne widzenie,
• obrzęk/zaczerwienienie tkanek oczodołu,
• zaburzona ruchomość gałki ocznej,
• przemieszczenie gałki ocznej,
• obfite krwawienie z nosa,
• pogorszenie ostrości wzroku,
• objawy neurologiczne (np. niedowład mięśni twarzy),
• silny ból głowy
• odczuwanie nieprzyjemnych zapachów,
• obrzęk tkanek miękkich w okolicy czołowej.

Jakie badania wykonać w przypadku bólu zatok?

Szukanie przyczyn bólu zatok rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego. Następnie lekarz wykonuje badanie przedmiotowe – zbada twarz, szyję, gardło, nos, uszy. Przy podejrzeniu alergologicznego tła choroby wykonywane są testy alergologiczne. Wiele cennych informacji dostarcza endoskopia jam nosa. Badania te najczęściej są rozstrzygające, lecz w razie potrzeby lekarz rozważa wykonania badań obrazowych. Najczęściej zlecana do poszukiwania przyczyn bolących zatok jest tomografia komputerowa. Zapewnia ona dokładne zobrazowanie zatok, jamy nosa, kompleksu ujściowo-przewodowego i okolicznych tkanek. 

W przypadku podejrzenia infekcji grzybiczej czy nowotworu zatok lekarz wystawia skierowanie na rezonans magnetyczny. W części przypadków konieczne jest nakłucie zatoki (tzw. punkcja), podczas którego pobierany jest płyn poddawany następnie badaniu mikrobiologicznemu. Na podstawie tego badania określa się, jakie bakterie lub grzyby namnażają się w zatokach, co pozwala na dobranie antybiotykoterapii celowanej.

W przypadku wątpliwości co do etiologii choroby lekarz może skierować Cię na wybrane badania laboratoryjne – morfologia krwi, OB czy stężenie CRP.

Zobacz także: Zapalenie zatok – rodzaje, diagnostyka i sposoby leczenia

Jak złagodzić ból zatok?

Przez pierwsze dni możesz łagodzić ból zatok na własną rękę. Jeśli nie zaobserwujesz efektów, koniecznie udaj się do lekarza. Na bolące zatoki pomogą ciepłe kompresy, płukanie nosa 0,9% roztworem NaCl, stosowanie inhalacji z 3-procentowym roztworem soli lub soli morskiej z dodatkiem kwasu hialuronowego, zażywanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych).

Złagodzenie objawów przynieść mogą środki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa, które poprawiają drożność nosa. Pamiętaj, że środki te powinny być stosowane wyłącznie doraźnie. Nie wolno na własną rękę przyjmować antybiotyków czy glikokortykosteroidów. Leki te przepisuje lekarz. Kluczowe jest też leczenie choroby podstawowej (np. grzybicy, alergii). Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny.