Jak zdiagnozować chorobę Addisona? Objawy i proponowane badania
Udostępnij na:
Choroba Addisona to inaczej pierwotna niedoczynność kory nadnerczy. To zespół objawów, które pojawiają się na skutek przewlekłego niedoboru hormonów wytwarzanych przez korę nadnerczy. Diagnoza choroby Addisona jest złożona, a wielu informacji dostarczają zwłaszcza badania laboratoryjne.
Spis treści
Choroba Addisona to stosunkowo rzadko występująca patologia (4–11 przypadków na 100 000 osób). Rozwinąć się może w każdym wieku, lecz najwięcej przypadków obserwuje się u kobiet w 3.–4. dekadzie życia. Najczęstszą przyczyną choroby Addisona jest autoimmunologiczne zapalenie kory nadnerczy. Sprawdź, jakie objawy towarzyszą temu zaburzeniu i jakie badania pozwalają na postawienie rozpoznania.
Choroba Addisona – badanie podmiotowe
Choroba Addisona jest zespołem objawów klinicznych wywołanych powstałym w wyniku bezpośredniego uszkodzenia nadnerczy długotrwałym niedoborem hormonów kory nadnerczy. Początkowym etapem diagnostyki choroby Addisona jest badanie podmiotowe, czyli wywiad z pacjentem. Lekarz zadaje pacjentowi pytania dotyczące doświadczanych objawów – ich rodzaju, intensywności, czynników nasilających je lub łagodzących. Pyta o prowadzony styl życia, przyjmowane leki, historię chorobową.
Choroba Addisona – objawy w badaniu przedmiotowym
Kolejnym krokiem w diagnostyce choroby Addisona jest badanie przedmiotowe. Podczas badania fizjologicznego uwagę lekarza powinny zwrócić następujące objawy choroby Addisona:
- ciemnienie skóry, szczególnie dotyczy okolic eksponowanych na słońce, a także łokci, linii zgięciowych dłoni, otoczek sutkowych i blizn,
- plamy barwne na śluzówkach jamy ustnej, zwłaszcza dziąseł,
- hipotensja, czyli stan obniżonego ciśnienia tętniczego poniżej 100 mm Hg ciśnienia skurczowego lub 60 mm Hg ciśnienia rozkurczowego,
- postępujące osłabienie z epizodami zasłabnięć (zwłaszcza podczas podejmowania wysiłku fizycznego),
- zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia (np. ciemność, „gwiazdki” przed oczami),
- drażliwość, obniżenie nastroju (depresja),
- bóle mięśni i stawów, osłabienie siły mięśniowej, męczliwość, cierpnięcie kończyn,
- objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, pogorszenie apetytu z towarzyszącym spadkiem masy ciała, zaparcia, bóle brzucha, rzadziej biegunka, łaknienie soli.
Na początkowym etapie choroby Addisona objawy mogą być słabo nasilone, co znacznie utrudnia rozpoznanie. Z uwagi na bogaty obraz kliniczny choroba Addisona może być też mylona z innymi zaburzeniami w stanie zdrowia, w tym m.in. z depresją czy zaburzeniami układu pokarmowego. W mniej więcej połowie przypadków choroba Addisona jest rozpoznawana dopiero w momencie wystąpienia groźnego powikłania, jakim jest przełom nadnerczowy. Badanie podmiotowe i przedmiotowe, nawet bez współistniejących zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, może być podstawą do podejrzenia choroby Addisona.
Choroba Addisona – morfologia i zaburzenia elektrolitowe
Wielu informacji przydatnych w diagnostyce choroby Addisona dostarczają badania laboratoryjne. Obserwowane są nieprawidłowości w morfologii krwi, a najczęstsze to:
- eozynofilia, czyli zwiększona liczba we krwi granulocytów kwasochłonnych,
- neutropenia, czyli obniżenie poziomu granulocytów obojętnochłonnych we krwi,
- limfocytoza, czyli zwiększenie liczby limfocytów we krwi,
- monocytoza, czyli zwiększenie liczby monocytów we krwi.
W przebiegu choroby Addisona powszechne są zaburzenia elektrolitowe. Najczęstszym jest hiponatremia – zbyt niskie stężenie sodu we krwi dotyczy około 88% pacjentów. U około 64% chorych obserwuje się hiperkaliemię, czyli zbyt duże stężenie potasu we krwi. Kolejnym zaburzeniem jest azotemia. To nieprawidłowe stężenie mocznika, kreatyniny i innych niebiałkowych związków azotowych we krwi obserwuje się u ponad połowy chorych.
Zobacz także: O czym mogą świadczyć zawroty głowy?
Diagnostyka choroby Addisona – badania hormonalne i immunologiczne
W badaniach hormonalnych u osób z chorobą Addisona stwierdza się wysokie stężenie ACTH, przy bardzo niskim stężeniu kortyzolu. ACTH, czyli hormon adrenokortykotropowy (kortykotropina), jest wytwarzany przez przysadkę mózgową i pobudza korę nadnerczy do wydzielania hormonów. Kortyzol to hormon kory nadnerczy, który wywiera szeroki wpływ na metabolizm i jest znany z działania przeciwzapalnego.
U osób z chorobą Addisona obserwuje się autoprzeciwciała w badaniach immunologicznych. Żeby ustalić przyczynę niedoczynności nadnerczy, lekarz zaleci badania w kierunku przeciwciał przeciwnadnerczowych, a czasem także przeciwciał przeciwtarczycowych lub skierowanych przeciwko innym narządom. Typowe jest również podwyższenie ARO, czyli aktywności enzymu reniny.
Zobacz także: Co to jest wodobrzusze i jak je zdiagnozować?
Dodatkowe badania w diagnostyce choroby Addisona
Jeśli zaistnieje taka konieczność, lekarz w procesie diagnostycznym choroby Addisona posiłkuje się badaniami obrazowymi. Może skierować pacjenta na badanie RTG klatki piersiowej (obserwuje się zwapnienia), tomografię komputerową i USG jamy brzusznej.
W rozpoznaniu choroby Addisona jest stosowany test pobudzania tetrakozaktydem, który jest syntetycznym polipeptydem o aktywności ACTH. Badanie polega na oznaczeniu po określonym czasie od podania tetrakozaktydu, stężenia kortyzolu we krwi lub metabolitów glikokortykosteroidów w moczu. Brak reakcji ze strony nadnerczy świadczy o ich niewydolności.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jak interpretować wyniki mammografii? Co oznacza zagęszczenie piersi?
Mammografia jest uznawana za jedną z najskuteczniejszych metod wczesnego wykrywania raka piersi. Jednak interpretacja wyników tego badania nie zawsze jest prosta, szczególnie dla pacjentów. Jednym z pojęć, które często pojawiają się w opisach mammograficznych, jest „zagęszczenie” piersi. Co dokładnie oznacza to określenie i jak wpływa ono na proces diagnostyczny? Sprawdź, czym jest zagęszczenie w mammografii, jak się ono prezentuje oraz jakie ma znaczenie kliniczne.
Tomosynteza, czyli mammografia wielowarstwowa – co to za badanie?
Diagnostyka obrazowa piersi odgrywa ważną rolę w wykrywaniu i leczeniu schorzeń tego gruczołu, w tym nowotworów. Wśród różnorodnych metod obrazowania mammografia pozostaje podstawowym badaniem przesiewowym i diagnostycznym. Jednak wraz z rozwojem technologii, pojawiły się również nowoczesne techniki, takie jak tomosynteza, które znacznie usprawniają i ulepszają diagnostykę chorób piersi. Dowiedz się więcej na temat tomosyntezy, poznaj jej kluczowe cechy, zalety oraz wskazania do wykonania tego badania.
Statystyki raka piersi – kto jest na niego najbardziej narażony?
Rak piersi stanowi poważny problem zdrowotny na całym świecie, szczególnie wśród kobiet. W krajach rozwiniętych ten nowotwór złośliwy jest najczęstszym typem raka u płci żeńskiej. W krajach rozwijających się odnotowuje się jego rosnącą tendencję. Sprawdź, kogo najczęściej dotyka rak piersi
