Epilepsja – co to za choroba? Przyczyny, objawy, diagnostyka padaczki

Epilepsja, nazywana również padaczką, w populacji ogólnej dotyczy około 1% osób. Występować może zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci. Sprawdź, jakie objawy towarzyszą tej chorobie. Dowiedz się, jak wygląda proces diagnostyczno-leczniczy padaczki.

Epilepsja – co to za choroba?

Epilepsja jest jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych. Charakteryzuje się występowaniem przemijających, zsynchronizowanych salw nadmiernych, niekontrolowanych wyładowań w obrębie komórek nerwowych (tzw. neuronów), które prowadzą do powstania napadów drgawkowych. U osób zdrowych komórki nerwowe koordynują ruchy ciała dzięki uporządkowanym sygnałom wysyłanym do mięśni. W padaczce komórki nerwowe wysyłają za dużo sygnałów w nieuporządkowany sposób, efektem czego są napady padaczkowe.

Przyczyny padaczki

Za powstanie padaczki odpowiadać może wiele przyczyny. Jednak w większości przypadków nieznane jest podłoże tej choroby. Padaczka może być uwarunkowana genetycznie. Ryzyko jej wystąpienia wzrasta kilkukrotnie w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego. Padaczka może współwystępować z niektórymi wadami genetycznymi, m.in. z zespołem Downa. Jej przyczyną mogą być zaburzenia rozwoju psychicznego, nowotwory mózgu, udar mózgu, uraz głowy, wcześniej przebyte infekcje ośrodkowego układu nerwowego.

Epilepsja może się rozwinąć na skutek m.in. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, opryszczkowego zapalenia mózgu, wągrzycy ośrodkowego układu nerwowego, malarii, toksoplazmozy, choroby Alzheimera, stwardnienia rozsianego.

Zobacz także: Co to jest rezonans magnetyczny głowy? Kiedy go wykonać?

Jakie są objawy padaczki?

Objawem padaczki są napady padaczkowe, które mogą mieć różny charakter:

• napady padaczkowe ogniskowe (nazywane częściowymi) – nadmierne wyładowania występują w jednym konkretnym miejscu mózgowia i w obrębie jednej półkuli.
  Wyróżnia się:
  • napady ogniskowe proste – nie towarzyszą im zaburzenia, wymienia się wśród nich:
    • napady ruchowe – spowodowane przez zaburzenia czynności elektrycznej kory ruchowej mózgu. Mogą się objawiać np. nagłym drżeniem ręki, zwróceniem oczu w jedną stronę,
    • napady czuciowe – zaburzenia ze strony narządów zmysłów. Pacjent może doznawać bólu, odczuwać drętwienie jakiejś części ciała, odbierać nieodczuwalne przez innych zapachy czy słyszeć nieistniejące dźwięki,
    • napady psychiczne (emocjonalne) – uczucie przebywania poza własnym ciałem, odbieranie zniekształconych obrazów istniejących w otoczeniu przedmiotów,
    • napady wegetatywne – towarzyszą im: uczucie ucisku w klatce piersiowej, przyspieszenie czynności serca, wzmożona potliwość, zwiększone wydzielanie śliny;
  • napady ogniskowe złożone – pacjenci doświadczają zaburzeń świadomości, nie pamiętają, że przebyli napad. Przybierać mogą formę nagłego znieruchomienia z zahamowaniem wykonywania jakiejś czynności bądź formę automatyzmów – wykonywania mimowolnych, niezamierzonych, bezcelowych czynności;
• napady padaczkowe uogólnione – są wynikiem zaburzenia czynności elektrycznej obu półkul mózgu. Najczęściej wyróżnia się sześć ich rodzajów:
  • napady padaczkowe toniczne – gwałtowny skurcz różnych grup mięśniowych,
  • napady padaczkowe atoniczne – nagła utrata napięcia mięśniowego, dotyczy najczęściej mięśni kończyn górnych i dolnych,
  • padaczkowe uogólnione napady nieświadomości – nagła utrata świadomości, nawet podczas wykonywania jakiejś czynności. Trwa zazwyczaj do pół minuty, pacjent nierzadko nie ma poczucia, że doświadczył napadu,
  • napady padaczkowe uogólnione miokloniczne – występowanie bardzo krótkich zrywów (szarpnięć) mięśniowych,
  • napady padaczkowe kloniczne – uogólnione drgawki całego ciała,
  • napady padaczkowe uogólnione toniczno-kloniczne (dawniej grand mal) – najbardziej kojarzone z padaczką, obejmują trzy fazy:
    • faza toniczna – trwa około 1 minuty, dochodzi do skurczu różnych grup mięśniowych, nawet oddechowych, istnieje ryzyko przygryzienia języka czy mimowolnego oddania moczu,
    • faza kloniczna – rozpoczyna się głębokim wdechem i polega na występowaniu drgawek utrzymujących się do około 1 minuty,
    • chory najczęściej zasypia i budzi się po kilku (lub kilkunastu) minutach.

Zobacz także: Twardzina układowa – objawy, leczenie. Jakie badania warto wykonać?

Na czym polega rozpoznanie padaczki?

Padaczka to choroba, która jest rozpoznawana na podstawie badań podmiotowych wywiadu z pacjentem i badania przedmiotowego. Ważne są informacje o przypadkach epilepsji w rodzinie oraz informacje od świadków napadu. W diagnostyce padaczki wykorzystuje się elektroencefalogram i neuroobrazowanie. EEG polega na rejestracji czynności bioelektrycznej mózgu. Badaniem z wyboru jest rezonans magnetyczny. Pozwala on na wykrycie zmian ogniskowych, które zwykle nie są widoczne w tomografii komputerowej.

Tomografia komputerowa jest stosowana w sytuacjach pilnych u pacjentów z padaczką, szczególnie w ostrych napadach padaczkowych oraz wówczas, gdy istnieją przeciwwskazania do badania rezonansem magnetycznym.

Przy niepewności diagnostycznej może zostać zlecone badanie wideo-EEG, które polega na jednoczesnej rejestracji zapisu EEG i nagraniu obrazu pacjenta na kamerze. Z reguły zleca się badania dodatkowe, w tym m.in. badania krwi (morfologia, OB, poziom glukozy, elektrolity, próby wątrobowe, mocznik, kreatynina, albumina i inne wskazane przez lekarza), badanie ogólne moczu, EKG.

Zobacz także: Napięciowy ból głowy – objawy, diagnostyka i leczenie

Leczenie padaczki

Najczęstszym sposobem leczenia padaczki jest farmakoterapia z zastosowaniem leków przeciwpadaczkowych. Nie leczą one przyczyny choroby, a zapobiegają wystąpieniu napadów padaczkowych. Należą do nich m.in. walproiniany, benzodiazepiny, barbiturany.

U około 30–40% chorych na padaczkę leki są nieskuteczne (tzw. padaczka lekooporna). Rozwiązaniem są wówczas leczenie operacyjne (zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmiany, która stanowi tzw. ognisko padaczkowe), stymulacja nerwu błędnego lub dieta ketogenna pod ścisłym nadzorem lekarza i dietetyka.