Dna moczanowa – przyczyny, objawy, leczenie i czego unikać w diecie?
Udostępnij na:
Dna moczanowa, dawniej nazywana podagrą, jest najczęściej rozpoznawaną chorobą zapalną stawów na całym świecie – występuje średnio u 2,5% populacji. Mężczyźni mają 7-krotnie większe ryzyko zachorowania niż kobiety. Ryzyko dny moczanowej wzrasta też z wiekiem. Dowiedz się, dlaczego dochodzi do rozwoju dny moczanowej, a także poznaj jej objawy i możliwości leczenia.
Spis treści
W przebiegu dny moczanowej pod wpływem zbyt wysokiego poziomu kwasu moczowego we krwi dochodzi do jego odkładania się w stawach w postaci kryształków. Są one przyczyną nagłego bólu, obrzęku i zaczerwienienia stawów, najczęściej palucha u stopy. Leczenie ma na celu złagodzenie objawów i zapobieganie nawrotom choroby. Stosuje się leki przeciwzapalne i obniżające poziom kwasu moczowego we krwi. Chorzy na dnę moczanową powinni unikać spożywania dużych ilości mięsa, podrobów, owoców morza, niektórych owoców, a także alkoholu.
Przyczyny dny moczanowej
Objawy dny moczanowej są spowodowane przez nadmiar kwasu moczowego we krwi. Kwas moczowy to produkt końcowy powstający w wyniku rozpadu puryn – składników organicznych zawartych w pokarmach np. mięsie, nabiale, roślinach strączkowych. Jeśli jego stężenie jest zbyt duże, zaczyna odkładać się w tkankach stawów lub w płynie stawowym, wywołując ból, zaczerwienienie i obrzęk. Dna moczanowa występuje u ok. 20% osób z podwyższonym kwasem moczowym w krwi. Przyczyn wzrostu kwasu moczowego może być wiele – m.in. wysokobiałkowa, mięsna dieta, picie dużej ilości soków słodzonych fruktozą, nadużywanie alkoholu, stosowanie leków np. aspiryny, leków moczopędnych. U osób z niewydolnością nerek wydalanie kwasu moczowego jest upośledzone, dlatego może u nich dojść do jego nagromadzenia i rozwoju objawowej dny. Również choroby nowotworowe, w których dochodzi do rozrostu i nadmiernego rozpadu komórek szpiku (np. białaczka, czerwienica prawdziwa), mogą gwałtownie zwiększać stężenie kwasu moczowego we krwi.
Dna moczanowa – w jaki sposób się objawia?
Napad dny moczanowej rozpoczyna się bardzo nagłym i silnym bólem stawu, który jest zaczerwieniony, obrzęknięty i tkliwy. Najczęściej pacjenci zgłaszają dolegliwości w obrębie palucha u stopy, choć dna może zajmować także stawy skokowe, kolanowe, łokciowe i drobne stawy palców. Ból jest najbardziej dotkliwy w ciągu pierwszych dwunastu godzin napadu dny, później zaczyna ustępować. Czas całkowitego ustąpienia objawów jest kwestią indywidualną – u niektórych pacjentów napad dny moczanowej trwa kilka dni, a u innych nawet kilka tygodni. U chorych na dnę moczanową jest znacznie zwiększone ryzyko wystąpienia kamicy nerkowej. Schorzenie może doprowadzić do pojawienia się kolki nerkowej, która jest opisywana jako bardzo silny, kłujący ból w okolicy lędźwiowej, związany z obecnością kamieni w drogach moczowych.
Do kogo należy się zgłosić z objawami dny moczanowej?
W przypadku napadu dny moczanowej należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lub lekarza rodzinnego. Określi on, czy powodem objawów może być napad dny i gdy będzie taka potrzeba, zaleci podstawowe badania. Jeśli są wskazania, następnym krokiem zaleconym przez lekarza może być konsultacja u specjalisty – reumatologa. Pacjenci ze stwierdzoną dną moczanową pozostają pod stałą kontrolą lekarza przez kolejne lata w celu monitorowania leczenia i poziomów kwasu moczowego we krwi.
Zobacz także: Zwyrodnienie stawów – na czym polega leczenie tej przewlekłej choroby?
Diagnostyka dny moczanowej
Lekarz, aby potwierdzić diagnozę i wykluczyć inne możliwe przyczyny zapalenia stawów, zaleci wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych i obrazowych, takich jak:
- badanie poziomu kwasu moczowego we krwi – zwykle jest on podwyższony, jednak u niektórych pacjentów z atakiem dny jego stężenie może być prawidłowe;
- badanie płynu stawowego – ma on charakter zapalny i wykrywa się w nim kryształy moczanowe;
- badanie RTG, USG, tomografia komputerowa – u pacjentów z dną mogą być obecne kryształki w tkankach otaczających staw.
Jak umówić wizytę
Leczenie i profilaktyka napadów dny moczanowej
Leczenie skupia się na łagodzeniu objawów obecnego ataku i zapobieganiu ich nawrotom w przyszłości. Ból w przebiegu dny moczanowej bardzo dobrze łagodzą duże dawki niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofenu) i glikokortykosteroidy. Wykorzystuje się także kolchicynę, która obniża poziom kwasu moczowego we krwi. W profilaktyce nawrotów dny moczanowej pacjentom zaleca się:
- modyfikację diety;
- zmniejszenie masy ciała;
- dbanie o odpowiednie nawodnienie (minimum 2 litry wody dziennie);
- aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności;
- rzucenie palenia i unikanie picia alkoholu.
Stosuje się również leki zmniejszające produkcję kwasu moczowego (allopurynol, febuksostat) lub zwiększające jego wydalanie z moczem (np. probenecyd). Niektóre leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia (np. furosemid, hydrochlorotiazyd, losartan) mogą zwiększać stężenie kwasu moczowego we krwi, dlatego konieczna jest ich zamiana na inne, równie skuteczne preparaty.
Zobacz także: Reaktywne zapalenie stawów – co to jest? Objawy, przyczyny, zapobieganie choroby
Dieta osób z dną moczanową
Pacjenci z dną moczanową powinni unikać produktów, które są bogate w puryny – związki te są w organizmie przekształcane w kwas moczowy. Należy do nich mięso (w szczególności czerwone, drób, podroby, wędliny), ryby (łosoś, makrela, pstrąg, karp), niektóre warzywa i owoce (groch, fasola, szpinak, kukurydza, melon, morele suszone), a także sery topione i pleśniowe, czekolada czy kakao. Konieczne jest ograniczenie picia słodzonych fruktozą gotowych soków i alkoholu. Utrzymywanie odpowiedniej diety przez pacjentów jest kluczowym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego – dzięki obniżeniu poziomu kwasu moczowego we krwi zmniejsza się ryzyko nawrotu dny moczanowej.
Powikłania dny moczanowej
W przypadku nieleczenia dny moczanowej lub rozwinięcia się po wielu latach postaci przewlekłej może dojść do uszkodzenia chrząstki i stawów w wyniku odkładających się kryształów moczanu sodu. Guzki dnawe (złogi kryształów) mają różnorodną lokalizację (również w narządach wewnętrznych), w wyniku czego mogą powodować dolegliwości wynikające z ucisku na nerwy i naczynia. Dna moczanowa sprzyja również rozwojowi kamicy moczowej (odkładania się kamieni w układzie moczowym). Osoby z rozpoznaną dną powinny regularnie kontrolować czynność nerek oraz poziom kwasu moczowego we krwi.
Udostępnij na:
Zobacz także
Złamanie kości śródstopia – objawy, badania, czas i sposób leczenia
Kości śródstopia to pięć długich kości znajdujących się w środkowej części stopy, które łączą palce z kośćmi stępu. Złamanie ich to uraz, który często występuje w wyniku upadków, uderzeń, skręceń lub przeciążeń, zwłaszcza u sportowców. Sprawdź, jak lekarz rozpoznaje złamanie kości śródstopia i jak się je leczy.
Złamany nos – jak wygląda i ile się zrasta? Badania i leczenie
Złamany nos jest jedną z najczęstszych kontuzji twarzy. Może wystąpić w wyniku urazu, takiego jak uderzenie, upadek lub wypadek. Objawy, badania diagnostyczne oraz proces leczenia zależą od stopnia złamania i towarzyszących uszkodzeń. Dowiedz się więcej na temat złamania nosa.
Światowy Dzień Radiologii – znaczenie obrazowania radiologicznego w medycynie
Radiologia dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii obrazowania stale poszerza swoje możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, co przekłada się na poprawę jakości opieki zdrowotnej i skuteczności leczenia pacjentów. Dla upamiętnienia Wilhelma Roentgena, który dokładnie 129 lat temu odkrył promieniowanie X, obchodzony jest Światowy Dzień Radiologii.
