Co to jest zatorowość płucna? Objawy, przyczyny i leczenie zatorowości płucnej

Zatorowość płucna to podstępna choroba. Ma mało charakterystyczne objawy i wiele przyczyn, a najczęstszą jest zakrzepica żył głębokich. W związku z tym, zanim zostanie postawiona diagnoza, nierzadko konieczne bywa rozpoznanie różnicowe m.in. z ostrym zespołem wieńcowym i zapaleniem płuc.

Co to jest zatorowość płucna?

Zatorowość płucna to choroba, w której przebiegu dochodzi do zwężenia bądź zamknięcia światła tętnicy płucnej lub jej rozgałęzień przez materiał zatorowy. Zadaniem tych naczyń jest doprowadzanie krwi z serca do płuc. Stan ten rzadko występuje samodzielnie. Zazwyczaj towarzyszy żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej. Wówczas dodatkowo stwierdza się występowanie zakrzepicy żył głębokich, która najczęściej rozwija się w obrębie kończyn dolnych.

Zobacz także: Niewydolność serca – objawy, przyczyny, diagnostyka

Jakie są przyczyny zatorowości płucnej?

Zatorowość płucną może spowodować różny materiał zatorowy. W większości przypadków jest to skrzeplina, czyli grudka zakrzepłej krwi. Do jej powstania dochodzi zazwyczaj w efekcie wykrzepiania się krwi, tzw. triady Virchova, czyli predyspozycji do rozwoju zakrzepicy, urazu ściany naczynia i zwolnienia przepływu krwi.

Innym czynnikiem predysponującym do powstania skrzepu są zmiany w składzie krwi, np. nadpłytkowość, czyli zbyt duża liczba trombocytów. Skrzepliny pochodzą najczęściej z żył głębokich kończyn dolnych lub miednicy mniejszej. Sporadycznie – z naczyń biegnących w górnej połowy ciała.

Materiałem zatorowym mogą być też makroskopowe masy tłuszczowe lub nowotworowe oraz ciała obce, w tym rtęć, talk, powietrze czy płyn owodniowy.

Zatorowość płucna – czynniki ryzyka

Główną przyczyną powstania zatorowości płucnej jest zakrzepica żył głębokich. Ważną rolę w etiologii tej choroby odgrywa unieruchomienie. Stanowi bezpośrednie ryzyko wystąpienia zakrzepicy, która sprzyja omawianej zatorowości płucnej. Z unieruchomieniem wiążą się następujące sytuacje: długa podróż, skomplikowane operacje i rekonwalescencja po nich, zaawansowane choroby przewlekłe i opieka paliatywna, złamanie kończyny dolnej. Wystąpieniu tej choroby sprzyjają hormonalna terapia zastępcza, doustna antykoncepcja, nadmierna masa ciała, ciąża. Do powstania zatorowości płucnej mogą przyczynić się również: urazy rdzenia kręgowego, zabiegi na dużych stawach (np. kolanowym bądź biodrowym), artroskopia (wziernikowanie wnętrza) stawu kolanowego, wkłucie centralne u pacjentów leżących.

Zobacz także: Badania po 40 roku życia – jakie i kiedy warto wykonać?

Objawy zatorowości płucnej

Zatorowość płucna ma dość niecharakterystyczne objawy. Jednymi z głównych dolegliwości są: ból w klatce piersiowej, przyspieszenie oddechu i suchy napadowy kaszel, duszność - w centralnej postaci bywa nagła i często ma znaczne nasilenie. Wraz z zaawansowaniem choroby pojawiają się inne objawy, jak m.in.: zasłabnięcie lub omdlenie, gorączka, krwioplucie, zmiany osłuchowe nad płucami oraz tachykardia (przyspieszenie pracy serca powyżej 100 uderzeń na minutę). Zdarzają się przypadki bezobjawowego przebiegu zatorowości płucnej, którą diagnozuje się przy okazji wykonywania badań z nią niezwiązanych.

Zobacz także: Przyczyny, rozpoznanie i leczenie bólów mięśni i stawów u osób w różnym wieku

Diagnostyka i leczenie zatorowości płucnej

Diagnostyka zatorowości płucnej opiera się na szeregu badań. Przeprowadza się m.in.:

• badanie podmiotowe i przedmiotowe,
• stężenie dimeru D, który powstaje na skutek degradacji, czyli rozpadu fibryny (białko uczestniczące w procesie krzepnięcia krwi). Podwyższone stężenie dimeru D stanowi o wzmożonej aktywacji procesów krzepnięcia,
• angiografia tomografii komputerowej - badanie z wyboru w obrazowaniu naczyń u osób z podejrzeniem zatorowości płucnej. Służy ocenie obecności zmian miażdżycowych w tętnicach płucnych i ich rozgałęzieniach,
• scyntygrafia płuc - ocenia ukrwienie tkanki płuc i ich wentylowanie. Pacjent po przyjęciu radioizotopu emituje promieniowanie. Zalecana jest u osób z przypadkami anafilaksji (silnej reakcji alergicznej) po podaniu środka kontrastującego,
• ultrasonografia uciskowa żył kończyn dolnych - umożliwia wykrycie źródła zatorów, które razem z obiegiem krwi mogą trafić do naczyń płucnych, a tym samym powodują ich zator. Zmiany w obrębie kończyn dolnych stwierdza się nawet w 70% przypadków zatorowości płucnej,
• echokardiografia – ostra zatorowość płucna przyczynia się do przeciążenia ciśnieniowego prawej komory serca. Stan ten można stwierdzić wykonując tzw. ECHO serca.

Leczenie zatorowości płucnej zależy od zaawansowania choroby. Gdy nie zagraża życiu i nie daje powikłań, opiera się głównie na podawaniu środków o działaniu przeciwkrzepliwym. W cięższych przypadkach rozpuszcza się skrzepliny lekiem, który jest podawany dożylnie. Czasem konieczne jest operacyjne usunięcie zatoru.