Co to jest kaszel psychogenny? Przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Kaszel o podłożu psychogennym charakteryzuje się tym, że nie występuje w nocy, nie reaguje na leki i nasila się w wyniku działania stresu. To kaszel idiopatyczny – nie ma uchwytnej przyczyny organicznej, która jest odpowiedzialna za jego wywoływanie. Dowiedz się, w jaki sposób lekarz stawia rozpoznanie tej przypadłości. Sprawdź, na czym polega leczenie kaszlu psychogennego.

Co to jest kaszel o podłożu psychogennym?

Kaszel psychogenny to inaczej kaszel na tle nerwowym lub nerwicowym, bez żadnej fizjologicznej przyczyny. Wywołany jest podświadomą stymulacją ośrodka kaszlowego oraz ośrodków korowo-podkorowych w mózgu. Dolegliwość ta rozwinąć się może w każdym wieku, lecz najczęściej występuje u dzieci w wieku szkolnym.

Za powstanie kaszlu psychogennego odpowiadać może narażenie na silny stres lub nieprzyjemne emocje, jak złość, gniew, strach. Kaszel psychogenny może być wyrazem lęków, niepokojów, nadmiernych ambicji. Do jego powstania doprowadzają na przykład problemy szkolne u dzieci czy zawodowe u dorosłych. Przypadłość ta rozwija się często w przebiegu zaburzeń lękowych i zaburzeń osobowości.

Jak wygląda kaszel psychogenny?

Kaszel psychogenny charakteryzuje się brakiem reakcji na leki o działaniu przeciwkaszlowym. Rzadko występuje podczas mówienia i w nocy. Jest długotrwały – utrzymuje się ponad 8 tygodni. Zwykle ma charakter suchy i nie towarzyszy mu odrywanie się wydzieliny ani żaden inny objaw. Do nasilenia kaszlu o podłożu psychogennym dochodzi w wyniku wystąpienia czynników stresowych.

Warto w tym miejscu wspomnieć również o konsekwencjach długo utrzymującego się kaszlu psychogennego. Prowadzi on do podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych, a w ciężkich przypadkach nawet do jej zaniku. Wiąże się z ryzykiem powstania przepukliny, zachłystowego zapalenia płuc, wysiłkowego nietrzymania moczu czy rozstrzeni oskrzeli (poszerzenia „rozstrzeni” niektórych odcinków dróg oddechowych).

Kaszel psychogenny – rozpoznawanie

Rozpoznanie kaszlu psychogennego jest trudne. Polega na wykluczeniu wszystkich innych przyczyn kaszlu. Lista ta jest dość długa i znajdują się na niej m.in.:

• infekcje dróg oddechowych,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• astma oskrzelowa,
• zatorowość płucna,
• obecność ciała obcego w drogach oddechowych,
• guz nowotworowy w drogach oddechowych,
• niewydolność serca, wady serca,
• choroba wrzodowa żołądka, refluks,
• podrażnienia wziewnymi substancjami chemicznymi,
• stosowanie niektórych leków, w tym m.in. zobojętniających kwas solny w żołądku, inhibitorów enzymu konwertującego angiotensynę.

Odrzucenie wszelkich możliwych przyczyn powstania kaszlu wymaga przeprowadzenia szeregu badań. Diagnostyka kaszlu rozpoczyna się od szczegółowego badania podmiotowego – wywiadu z pacjentem, a w przypadku dzieci również z opiekunem, oraz badania przedmiotowego (np. osłuchania klatki piersiowej, badania gardła). Na podstawie wstępnych informacji, które pozwalają na odrzucenie części przyczyn kaszlu, zlecane są dodatkowe badania. Wymienić można wśród nich m.in.: RTG klatki piersiowej, pełne badania laryngologiczne i alergologiczne, badanie plwociny, spirometrię, test wysiłkowy. Diagnostyka kaszlu psychogennego wykonana może zostać w ramach abonamentu dla dorosłych i dzieci. Sprawdź, co on obejmuje.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Z kaszlem pacjent zgłasza się w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego NFZ lub prywatnie. Na podstawie wstępnej diagnozy lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania lub do odpowiedniego specjalisty: pulmonologa (lekarza zajmującego się układem oddechowym), alergologa czy laryngologa (specjalisty od nosa, gardła i uszu). Wykluczą oni najczęściej występujące przyczyny kaszlu, zwłaszcza te, które wymagają pilnego leczenia. Po skrupulatnym wykluczeniu innych chorób pacjent może zostać skierowany do psychologa lub psychiatry. Ci specjaliści pomogą uporać się pacjentowi z problemem emocjonalnym, stojącym za powstaniem kaszlu. Należy pamiętać, że diagnostyka kaszlu psychogennego jest często długotrwała i może wymagać wielu badań oraz konsultacji. Jednak tylko prawidłowe zdiagnozowanie pacjenta może przynieść ulgę i skuteczność leczenia.

Konsultacja internisty

Dowiedz się więcej

Jak pozbyć się kaszlu psychogennego?

Podstawową metodą leczenia kaszlu psychogennego jest psychoterapia. Zazwyczaj prowadzona jest terapia poznawczo-behawioralna. Pacjent uczony jest również, jak ograniczyć wpływ stresu na organizm. Proponowane są mu różne metody walki ze stresem, u każdego dane rozwiązania mogą bowiem różnić się efektem. Dla jednych skuteczna będzie joga, medytacja, relaksacyjna muzyka, a u innych sprawdzi się podejmowanie aktywności ruchowej, trening autogenny (polega na wywołaniu metodą autosugestii stanu zbliżonego do hipnozy) czy metoda Jacobsona (polega na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni).

Niekiedy pacjentom przepisywane są łagodne leki hamujące odruch kaszlu. Lekarz rozważa również stosowanie leków łagodzących lęk, nerwicę czy inne zaburzenia psychiczne jako wspomaganie psychoterapii. Przewlekły kaszel podrażnia i wysusza śluzówkę, dlatego ważne jest odpowiednie jej nawodnienie i nawilżenie.